indywidualne mistrzostwa świata (IMŚ)
Pierwsze Indywidualne Mistrzostwa Świata (IMŚ), pod patronatem FICM
(poprzedniczka FIM), przeprowadzono w 1936 roku.
Poprzedziły je organizowane w latach 1929-1935 turnieje pod nazwą "Star
Championship", prowadzone pod patronatem angielskiego dziennika "The Star".
Zawody rozgrywano na torach Wielkiej Brytanii. Na początek ze względu na zbyt
dużą różnicę w poziomie zawodników odbyły się dwie równoległe edycje.. W
brytyjskich zawodach wygrał Roger Frogley, a w turnieju z obsadą
australijsko-amerykańską najlepszy okazał się Australijczyk Frank Arthur.
Ci dwaj zawodnicy zostali uznani za najlepszych na świecie. W 19360 roku w
piętnastu turniejach eliminacyjnych wyłoniono finałową dwunastkę, która wzięła
udział w zawodach na stadionie Wembley. Ścigano się wówczas po trzech zawodników
w każdym biegu, a zwycięzcą został Victor Huxley z Australii. Kolejnymi
zwycięzcami tych nieoficjalnych jeszcze mistrzostw świata byli:
1931 - Ray Tauser (USA)
1932 - Eric Langdon (Anglia)
1933 -
Tom Fardon ( Anglia)
1934 -
Jack Parker (Anglia)
1935 - Frank Charles (Anglia)
W pierwszych oficjalnych IMŚ rozgrywanych wg regulaminów brytyjskich, udział wzięli zawodnicy dwunastu państw. Finałowe zawody zostały poprzedzone eliminacjami. Obowiązujące wówczas przepisy przewidywały, że zawodnicy przystępowali do decydującej rozgrywki z punktami bonusowymi , których ilość wynika z wyliczenia: punkty zdobyte w eliminacjach, wyrażone w procentach zdobytych punktów, dzielone przez siedem i zaokrąglone do pełnej liczby. Zasady te obowiązywały do 1938 roku. W 1939 roku rozegrano wszystkie eliminacje, wyłoniono finalistów, ale wybuch II wojny światowej sprawił, że do wyłonienia indywidualnego mistrza świata na ten rok nie doszło.
Mistrzostwa wznowiono w 1949 roku, były one do połowy lat pięćdziesiątych kontrolowane przez brytyjską federację. Duże zmiany nastąpiły w 1956 roku. Były one efektem prac wyłonionej na kongresie FIM w Paryżu w 1955 roku komisji, która opracowała plan i regulamin mistrzostw na następny rok. Wprowadzono eliminacje dla zawodników strefy kontynentalnej i krajów skandynawskich, którzy w finale kontynentalnym walczyli o w cztery miejsca dające awans do finału światowego. Wiosna 1956 roku, na Kongresie FIM w Oslo z inicjatywy Polski i Norwegii powołano podkomisję, przekształconą z czasem w Komisję Wyścigów Torowych (CCP), w której działał aktywnie jako przedstawiciel PZM Władysław Pietrzak. Komisja ta opracowała i wprowadziła w życie regulamin sportu żużlowego, który niemal w niezmienionej formie przetrwał przez dziesiątki lat. Dzięki pracom Komisji, FIM przejęła pełną inicjatywę i kontrolę nad rywalizacją o tytuł IMŚ.
Na przestrzeni lat zmieniały się zasady wyłaniania finalistów IMŚ, wynikało to najczęściej z różnicy w poziomie sportowym zawodników z różnych stref. Do 1994 roku, z wyjątkiem dwudniowego finału w 1987 roku w Ansterdamie, o tytule mistrzowskim decydował jeden turniej finałowy, do 1960 roku rozgrywany niezmiennie na stadionie Wembley. W 1961 roku po raz pierwszy finał IMŚ rozegrano poza Wielką Brytanią, w szwedzkim Malmoe. Od tamtego czasu trwa rotacja, początkowo pomiędzy Szwecją i Anglią, a od 1970 roku także Polską - pierwszy finał IMŚ na torze polskim rozegrano we Wrocławiu w roku 1970. W dwa lata później finał IMŚ zawitał do USA, a w późniejszych latach organizatorami byli także Niemcy, Holendrzy Duńczycy.
Od 1995 roku o tytuł mistrzowski zaczęto rywalizować w ramach cyklu turniejów pod nazwą Grand Prix.
W pierwszym oficjalnym finale IMŚ na Wembley w dniu 10 września 1936 roku wystąpili:
Lionel Van Prag | Australia | 14 pkt + 12 bon = 26 |
Eric Langton | Anglia | 13 pkt + 13 bon = 26 |
Bluey Wilkinson | Australia | 15 pkt + 10 bon = 25 |
Cordy Mine | USA | 11 pkt + 9 bon = 20 |
Frank Charles | Anglia | 8 pkt + 12 bon = 20 |
Dicky Case | Australia | 8 pkt + 9 bon = 17 |
Jack Ormson | Anglia | 8 pkt + 9 bon = 17 |
Vic Huxley | Australia | 7 pkt +10 bon = 17 |
George Newton | Anglia | 4 pkt + 12 bon = 16 |
Jack Milne | USA | 6 pkt + 9 bon = 15 |
Morian Hansen | Dania | 5 pkt + 10 bon = 15 |
Bob Harrison | Anglia | 5 pkt + 10 bon = 15 |
Wal Philips | Anglia | 5 pkt + 7 bon = 12 |
Ginger Lees | Anglia | 4 pkt + 7 bon = 11 |
Arthur Atkinson | Anglia | 3 pkt + 6 bon = 9 |
Bill Picher | Anglia | 2 pkt + 6 bon = 8 |
(R1) Norman Parker | Anglia | 1 pkt + 6 bon = 7 |
(R2) Jack Parker | Anglia | ns + 12 bon = 12 |
Źródło: Wiesław Dobruszek; "Żużlowe ABC" t. I; Leszno 2004
Ciekawe zdarzenie miało miejsce w roku 1990,
kiedy to na anglieskim torze w Bradford wyłoniono zwycięzców: Per Jonsson, Shown
Moran, Todd Wiltshire, a czwarty był Hans Nielsen. Dwa miesiące po turnieju
wybuchła afera, bowiem okazało się, że Amerykanin stosował niedozwolone środki
dopingujące. Badania przeprowadzono po finale zamorskim IMŚ, który rozegrano 24
czerwca 1990. W związku z czym odebrano Moranowi srebrny medal i
zdyskwalifikowano go na 12 miesięcy, z czego 6 miesięcy w zawieszeniu. Niestety
FIM nie zadbała o korektę archiwów, bowiem trzeci w kolejności Wiltshire i
czwarty Nielsen, automatycznie zgodnie z zasadami stosowanymi choćby w sportach
olimpijskich powinni otrzymać odpowiednio drugie i trzecie miejsce. Przez niemal
ćwierćwiecze pamięć ludzka wyparła nieuczciwość Morana i przez lata powielano
błąd, przyznając drugi stopień podium Amerykaninowi.
W 2014 redakcja Tygodnika Żużlowego zwróciła się do światowych władz żużlowych o
korektę powielanego przez lata błędu, wymazując tym samym nazwisko Shawna Morana
z archiwów i klasyfikacji medalowej IMŚ.
Medaliści Indywidualnych Mistrzostw Świata |
||||
Rok |
Kraj - Miasto |
|||
1929 |
Londyn |
Frank Arthur Australia |
Vick Huxlay Australia |
Billy Lamont Australia |
1929 |
Londyn |
Roger Frogley Anglia |
Jack Parker Anglia |
Colin Watson Anglia |
1930 |
Londyn |
Vic Huxley Australia |
Frank Arthur Australia |
Jack Ormston Anglia |
1931 |
Londyn |
Ray Tauser USA |
||
1932 |
Londyn |
Eric Langton Anglia |
||
1933 |
Londyn |
Tom Farndon Anglia |
||
1934 |
Londyn |
Jack Parker Anglia |
||
1935 |
Londyn |
Frank Charles Anglia |
||
1936 |
Londyn |
Lionel Van Praag Australia |
Eric Langton Anglia |
Blue Wilkinson Australia |
1937 |
Londyn |
Jack Milne USA |
Wilbur Lamoreaux USA |
Cordy Milne USA |
1938 |
Londyn |
Blue Wilkinson Australia |
Jack Milne USA |
Wilbur Lamoreaux USA |
1939 |
Londyn |
Cordy Milne USA |
Eric Langton Anglia |
Wilbur Lamoreaux USA |
1946 |
Londyn |
Tommy Price Anglia |
||
1947 |
Londyn |
Jack Parker Anglia |
||
1948 |
Londyn |
Vic Duggan Australia |
||
1949 |
Londyn |
Tommy Price Anglia |
Jack Parker Anglia |
Louis Lawson Anglia |
1950 |
Londyn |
Freddie Williams Walia |
Wally Green Anglia |
Graham Warren Australia |
1951 |
Londyn |
Jack Young Australia |
Split Waterman Anglia |
Jack Biggs Australia |
1952 |
Londyn |
Jack Young Australia |
Freddie Williams Walia |
Bob Oakley Anglia |
1953 |
Londyn |
Freddie Williams Walia |
Split Waterman Anglia |
Geoff Mardon Nowa Zelandia |
1954 |
Londyn |
Ronnie Moore Nowa Zelandia |
Brian Crutcher Anglia |
Olle Nygren Szwecja |
1955 |
Londyn |
Peter Craven Anglia |
Ronnie Moore Nowa Zelandia |
Barry Briggs Nowa Zelandia |
1956 |
Londyn |
Ove Fundin Szwecja |
Ronnie Moore Nowa Zelandia |
Arthur Forrest Anglia |
1957 |
Londyn |
Barry Briggs Nowa Zelandia |
Ove Fundin Szwecja |
Peter Craven Anglia |
1958 |
Londyn |
Barry Briggs Nowa Zelandia |
Ove Fundin Szwecja |
Aub Lawson Australia |
1959 |
Londyn |
Ronnie Moore Nowa Zelandia |
Ove Fundin Szwecja |
Barry Briggs Nowa Zelandia |
1960 |
Londyn |
Ove Fundin Szwecja |
Ronnie Moore Nowa Zelandia |
Peter Craven Anglia |
1961 |
Malmo |
Ove Fundin Szwecja |
Bjorn Knutsson Szwecja |
Gote Nordin Szwecja |
1962 |
Londyn |
Peter Craven Anglia |
Barry Briggs Nowa Zelandia |
Ove Fundin Szwecja |
1963 |
Londyn |
Ove Fundin Szwecja |
Bjorn Knutsson Szwecja |
Barry Briggs Nowa Zelandia |
1964 |
Goteborg |
Barry Briggs Nowa Zelandia |
Igor Plechanow Zsrr |
Ove Fundin Szwecja |
1965 |
Londyn |
Bjorn Knutsson Szwecja |
Igor Plechanow Zsrr |
Ove Fundin Szwecja |
1966 |
Goteborg |
Barry Briggs Nowa Zelandia |
Sverre Harrfeld Norwegia |
Antoni Woryna Polska |
1967 |
Londyn |
Ove Fundin Szwecja |
Bengt Jansson Szwecja |
Ivan Mauger Nowa Zelandia |
1968 |
Goteborg |
Ivan Mauger Nowa Zelandia |
Barry Briggs Nowa Zelandia |
Edward Jancarz Polska |
1969 |
Londyn |
Ivan Mauger Nowa Zelandia |
Barry Briggs Nowa Zelandia |
Soren Sjosten Szwecja |
1970 |
Wrocław |
Ivan Mauger Nowa Zelandia |
Paweł Waloszek Polska |
Antoni Woryna Polska |
1971 |
Goteborg |
Ole Olsen Dania |
Ivan Mauger Nowa Zelandia |
Bangt Jansson Szwecja |
1972 |
Londyn |
Ivan Mauger Nowa Zelandia |
Bernt Persson Szwecja |
Ole Olsen Dania |
1973 |
Chorzów |
Jerzy Szczakiel Polska |
Ivan Mauger Nowa Zelandia |
Zenon Plech Polska |
1974 |
Goteborg |
Anders Michanek Szwecja |
Ivan Mauger Nowa Zelandia |
Soren Sjosten Szwecja |
1975 |
Londyn |
Ole Olsen Dania |
Anders Michanek Szwecja |
John Louis Anglia |
1976 |
Chorzów |
Peter Collins Anglia |
Malcolm Simmons Anglia |
Phil Crump Australia |
1977 |
Goteborg |
Ivan Mauger Nowa Zelandia |
Peter Collins Anglia |
Ole Olsen Dania |
1978 |
Londyn |
Ole Olsen Dania |
Gordon Kennett Anglia |
Scott Autrey USA |
1979 |
Chorzów |
Ivan Mauger Nowa Zelandia |
Zenon Plech Polska |
Michael Lee Anglia |
1980 |
Goteborg |
Michael Lee Anglia |
Dave Jessup Anglia |
Billy Sanders Australia |
1981 |
Londyn |
Bruce Penhall USA |
Ole Olsen Dania |
Tommy Kundsen Dania |
1982 |
Los Angeles |
Bruce Penhall USA |
Les Collins Anglia |
Denis Sigalos USA |
1983 |
Norden |
Egon Muller Niemcy |
Billy Sanders Australia |
Michael Lee Anglia |
1984 |
Goteborg |
Eric Gundersen Dania |
Hans Nielsen Dania |
Lance King USA |
1985 |
Bradford |
Eric Gundersen Dania |
Hans Nielsen Dania |
Sam Ermolenko USA |
1986 |
Chorzów |
Hans Nielsen Dania |
Jan Osvald Pedersen Dania |
Kelvin Tatum Anglia |
1987 |
Amsterdam |
Hans Nielsen Dania |
Eric Gundersen Dania |
Sam Ermolenko USA |
1988 |
Vojens |
Eric Gundersen Dania |
Hans Nielsen Dania |
Jan Osvald Pedersen Dania |
1989 |
Monachium |
Hans Nielsen Dania |
Simon Wigg Anglia |
Jeremmy Doncaster Anglia |
1990 |
Bradford |
Per Jonsson Szwecja |
Todd Wiltshirre Australia zajął 3 miejsce, ale po dyskwalifikacji Morana powinien zająć 2 lokatę
Shown Moran |
Hans Nielsen Dania zajął 4 miejsce, ale po dyskwalifikacji Morana powinien zająć 3 lokatę |
1991 |
Goteborg |
Jan Osvald Pedersen Dania |
Tony Rickardsson Szwecja |
Hans Nielsen Dania |
1992 |
Wrocław |
Gary Havelock Anglia |
Per Jonsson Szwecja |
Gert Handberg Dania |
1993 |
Pocking |
Sam Ermolenko USA |
Hans Nielsen Dania |
Chris Louis Anglia |
1994 |
Vojens |
Tony Rickardsson Szwecja |
Hans Nielsen Dania |
Creig Boyce Australia |
Podziękowania za pomoc w
opracowaniu tabeli
dla Marka Maliszewskiego