motocykl junak

Motocykl, który nie był używany w klasycznym speedwayu jako maszyna żużlowa, ale należy o nim wspomnieć z uwagi na to że zawodnicy wykorzystywali go jako motocykl do ścigania się w rozgrywkach tzw. motocykli przystosowanych (wyścigach popularnych w latach 50). Motocykle te były klasycznymi motocyklami szosowymi, rzadziej rajdowymi lub sportowymi z których zdejmowano cały zbędny balast, aby obniżyć wagę maszyny.

W latach 1956-1965 wyprodukowano łącznie 91 400 motocykli Junak, w tym ok. 10 000 szt. modelu M07, a także rajdowe typu M07-R, crossowe typu M07-C, 2500 trójkołowców typu B20 (dostawczy ze skrzynią z plandeką) oraz 8500 wózków bocznych typów WB1 i W03.
Warto wspomnieć, że pierwsze 20 tys. szt. modelu M10 wyprodukowane w latach 1960-1961 posiadały jeszcze niektóre cechy z poprzedniego modelu M07, przykładem może być przednia lampa. Motocykle Junak posiadające cechy obydwu modeli nazwane zostały przejściówkami.
Konstrukcja, opracowana w latach 1951-1952 w Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu Motoryzacyjnego przez zespół pod kierunkiem J. Ignatowicza, przewyższała wiele motocykli renomowanych firm światowych owego czasu. Nic w tym dziwnego, skoro tworzyli go doświadczeni konstruktorzy opierając się na przedwojennych dokonaniach zespołu T. Rudawskiego, niezwykle utalentowanego konstruktora, "ojca" polskich motocykli Sokół. Stąd tak wiele podobieństw w konstrukcji silnika Junaka do Sokoła 600 i 500. Przy konstrukcji wzorowano się na takich motocyklach jak angielskie AJS, BSA, Triumph czy Norton, choć nie bez wpływu rozwiązań niemieckich.

Producentem Junaka była Szczecińska Fabryka Motocykli , która przywiązywała dużą wagę do "sportowego" życia motocykla, dlatego wyprodukowano dwie wersje sportową i rajdową, które przez kilka ładnych lat święciły triumfy w większości ważnych zawodów często bijąc na głowę marki o wiele bardziej "renomowane", choć oczywiście sukcesy co najmniej w połowie należały też do doskonałych w owym czasie naszych jeźdźców...
Na skutek braku krajowych motocykli w klasie 500 ccm, skonstruowano pewną ilość rajdowych Junaków w tejże pojemności, w których wykorzystano elementy seryjnego silnika typu S03. Tak duży wzrost pojemności nie mógł nastąpić jedynie w wyniku zwiększenia średnicy cylindra. Należało zwiększyć również skok tłoka, a więc zastosować nowy wał korbowy. Wykonanie takiego wału było poza możliwościami klubu, postanowiono, więc wykorzystać wał korbowy z motocykla żużlowego FIS. Umożliwiał on skok tłoka 99 mm. Średnicę cylindra powiększono o 5 mm i w sumie uzyskano pojemność skokową 497 cm3. Pierwsza, niezbyt wysilona wersja tego silnika osiągała moc około 18,4 kW (25 KM). Powstały Junak był kompromisem chęci i możliwości, a maszyny te w rajdach spisywały się wcale nie gorzej od innych pięśćsetek.

W całym okresie produkcji prowadzono prace zmierzające do ulepszenia i unowocześnienia starzejącej się przecież konstrukcji. W efekcie w każdym prawie roku Junak zyskiwał jakieś nowinki, co skutkowało tym, że w okresie kilku lat Junaki "pięćsetki" oficjalnie startowały w barwach wszystkich ważnych klubów motorowych (w żużlu głównie jako tzw. motocykle przystosowane), mimo iż nigdy oficjalnie produkowane nie były...

Dzisiaj dosyć powszechnie przypisuje się zamknięcie produkcji Junaka "ciemnemu spiskowi" RWPG czy innym złym mocom systemu ale faktem jest, że właśnie w tym czasie nie tylko w Polsce ale i Europie popyt na motocykle gwałtownie zaczął spadać. Przyszła moda na jednoślady pojemności małych i maleńkich, a samochody.

Dla Junaka już w 1963 sytuacja nie była dobra, w 1964 popyt spadał drastycznie mimo obniżenia ceny do 20 tys; ograniczono produkcję - wyrok zapadł. Ogłoszenie decyzji o zamknięciu produkcji Junaka poprzedziły typowe działania prasy, głównie "Motoru": częściej wspominano o jego wadach, rzadko zaletach, najchętniej temat Junaka pomijano w ogóle... Tak więc bez większego rozgłosu ostatni Junak zjechał z taśmy w połowie 1965 roku - historia produkcji motocykla zakończyła się.

Dane techniczne motocykla Junak M10
w którym wykorzystano wał korbowy motocykla żużlowego FIS

SILNIK S-03
gaźnikowy, czterosuwowy, jednocylindrowy, górnozaworowy, z zapłonem iskrownikowym
Pojemność skokowa 349 ccm
średnica cylindra 75 mm
skok tłoka 79 mm
moc maksymalna 22KM(SAE) przy 7000 obr/min
maks. moment obrotowy 3,1kGm przy 4000 obr/min
Stopień sprężania 7:1
smarowanie obiegowe pod ciśnieniem - sucha miska olejowa

PRZENIESIENIE NAPĘDU
Sprzęgło wielotarczowe, korkowe, pracujące w oleju
skrzynka biegów 4-biegowa o układzie kół stale zazębionych, włączanie biegów dźwignią nożną
Przełożenia: I 3,04:1 II 1,97:1 III 1,79:1 IV 1,0:1
Przełożenia ogólne do wyboru w zakresie 7,79:1 do 5,84:1

PODWOZIE
Rama - podwójna, zamknięta spawana z rur stalowych
Zawieszenie: 
przód - widelec teleskopowy z tłumieniem olejowym - skok koła 146 mm
tył - wahacz z rur stalowych ze sprężynami śrubowymi i tłumieniem olejowym -skok koła 96 mm
Koła z piastami centralnymi ze stopu lekkiego, osie przetykowe
Ogumienie - przód 3,00-21, tył 4,00-19

WYMIARY
długość 2140 mm
wysokość 1120 mm
szerokość 810 mm
rozstaw osi 1416 mm
ciężar kompletnego motocykla 152kG
prześwit 225 mm
pojemność zbiornika paliwa 10 l

WYPOSAŻENIE
1 tarcza przednia i 2 boczne na numery startowe, urządzenie do olejenia łańcucha

Dla porównania dane techniczne standardowego motocykla Junak M07

Silnik: jednocylindrowy, czterosuwowy, górnozaworowy.
Pojemność skokowa: 349 cm3.
Stopień sprężania: 7:1.
Moc maksymalna: 17 KM przy 5500 obr./min.
Sprzęgło: mokre, wielotarczowe.
Skrzynia biegów: o czterech przełożeniach, sterowana nożnie.
Rama: kołyskowa, podwójna, zamknięta.
Zawieszenie przednie: teleskopowe, z tłumieniem olejowym.
Zawieszenie tylne: teleskopowe na wahaczu z tłumieniem olejowym.
Hamulce: szczękowe mechaniczne, przedni ręczny, tylny nożny.
Masa własna: 170 kg.
Zużycie paliwa: 3,5 - 4 l/ 100 km.
Prędkość maksymalna: 115 km/h.

Źródło:
www.junak.riders.pl
http://pl.wikipedia.org/wiki/Junak
http://marigan.w.interia.pl/