motocykl douglas

Firma Douglas Engineering Company została założona w 1882 roku przez dwu Szkotów ­braci Williama i Edwarda Douglasów - firma początkowo nie miała nic wspólnego z motocyklami aż do 1907 roku, wcześniej prowadząc zakład kowalski. W pobliskim Bristolu miasteczku Kingswood pracował Joseph Barter, założywszy Ught Motors Ltd. Opracował on jednoślad wyposażony w mechaniczny silnik. Był prototyp, myśl techniczna, projekty ze strony Bartera oraz potencjał produkcyjny i pieniądza na inwestycje ze strony braci Douglasów. Z małżeństwa obu spółek zrodził się w 1907 roku pierwszy motocykl firmy Douglas - posiadał silnik typu bokser, tak jak wszystkie późniejsze dwucylindrówki Douglasa. Firma nie wytwarzała innej jednostki napędowej, co najwyżej zmieniając układ ułożenia silnika - poprzeczny lub wzdłużny. Taki, dwucylindrowy bokser miał dirt-trackowy model Douglas DT.

Firma z Bristolu fortuny dorobiła się podczas I wojny światowej dostarczając dla wojska 25 tysięcy maszyn. Po roku 1919 Douglas z sukcesem powrócił na rynki cywilne, będąc już jednym z najznaczniejszych producentów motocykli na wyspach. W historii spółki były i upadki: pierwszy poważny krach nastąpił w 1925 roku, gdy firmę dopadły problemy podatkowe. Dwa lata później zakład strawił pożar. W 1931 roku w wyniku rodzinnych nieporozumień firma
została sprzedana
, lecz powróciła na rynek już rok później jako Douglas Motor 1932 Ltd. Po roku znowu upadła, aby odrodzić się pod nazwą William Douglas Bristol Ltd. Firma jednak szybko została kupiona przez British Aircraft Company 1936 r., aby następnie stać się częścią grupy Aero Engines Ltd.
Po II wojnie światowej reanimowano wytwórnię produkując motocykl pod nazwą Douglas Kingswood Ltd., ale daleko było od przedwojennych lat świetności. Produkcję kontynuowano do lat pięćdziesiątych, by w roku 1957 definitywnie zakończyć działalność. Lata 20-te były dla firmy najlepszym okresem. Wprowadzono do produkcji (1921 r.) model 51 z silnikiem o pojemności 494 cm3, w nowoczesnym "kwadratowym" (skok równy średnicy tłoka, 68 mm) układzie korbowo-tłokowym, oraz długoskokowy 52 o pojemność 733 ccm. W 1923 roku do produkcji weszły modele górnozaworowe z serii RA (zdjęcie poniżej z lewej) skonstruowane przez Lesa Bayleya, najbardziej znane i cenione maszyny Douglasa. Właśnie te maszyny pojawiły się na dirt-trackowych torach na długo przed angielską premierą w King's Oak Speedway. Model Douglas RA zawodnicy używali głównie w Australii ­toteż był on protoplastą specjalnego modelu przeznaczonego do żużla, wyprodukowanego w 1928. Zawodnicy cenili sobie specyficzne cechy motocykla - nisko osadzony środek ciężkości, dużą moc i przyspieszenie, a nade wszystko łatwość sterowania motorem i wprowadzania go w kontrolowany poślizg na wirażach.
Model Douglas RA przyczynił się do rozwoju specjalne dostosowanych konstrukcji do dirt-tracka. Sugestie zawodników kierowane do konstruktora Johna Douglasa doprowadziły do zaprojektowania ramy, która była połączeniem wcześniejszych dwóch modeli Douglasa - R.A i OC . Prototyp nowego modelu jako pierwszy testował na torze w Manchesterze Stewie St.George. Dalszym pracom konstrukcyjnym poddany był silnik, gdzie starano się zwiększyć moc. W pracach tych Johna Douglasa wspierała dwójka współpracowników - Fred Dixon i Rex Judd.
Na przełomie roku 1927 i 1928 rozpoczęto Douglas DT seryjną produkcję - model Douglas DT (Dirt Track Douglas) okazał się tak dużym zainteresowaniem i był na tyle udany, iż wkrótce klientom na zamówiony egzemplarz przyszło sporo czekać. Zakłady Douglasa nie nadążały z rosnącymi lawinowo zamówieniami.
Douglas DT
(na zdjęciu z prawej) był więc pierwszym w historii sportu żużlowego motocyklem fabrycznie przystosowany do wyścigów na torach o luźniej nawierzchni, który trafił do seryjnej produkcji. Na torach żużlowych pojawił się w 1929 roku i szybko znalazł uznanie wśród zawodników. Sprzedano ponad 1300 egzemplarzy. Posiadał dwucylindrowy silnik o pojemności 496 ccm i mocy 27-32 KM w układzie "bokser".
Motocykl ten mimo iż w swoim czasie zdominował żużlowy rynek motocykli, jak się później okazało nie był najszczęśliwszym rozwiązaniem
. Stosunkowo wysoko jak na "żużlówkę" umiejscowiony środek ciężkości powodował że zawodnik musiał bardzo mocno stawiać swoją masą przeciwwagę dla siły odśrodkowej, co powodowało, że noga zawodnika była ciągnięta za motocyklem, a jeździec czasami wręcz podpierał się kolanem.
Zanim jednak motor trafił do seryjnej produkcji w roku 1928, po zebraniu pierwszych doświadczeń z eksploatacji, dokonano jeszcze kilku poprawek konstrukcyjnych. Motocykl z bliźniaczym silnikiem miał bardzo nisko umiejscowiony środek ciężkości - ułatwiało to prowadzenie maszyny po licznych wybojach i dziurach rozjeżdżonych torów, uzupełnionej jednostka napędową ze sporą mocą.

Silnik o pojemności 494 cm3 (opcja z silnikiem 350 cm3 powstała w roku 1928, ale ostatecznie nie znalazła się ona na produkcyjnej taśmie) posiadał dwa ustawione na przeciw cylindry odlewane z żeliwa - układ bokser. Standardowy silnik osiągał moc 27 KM (19,86 kW). Osadzony w bardzo charakterystycznej ramie, którą ze względu na kształt nazwano "łabędzią szyją". Całość uzupełniono wielkimi kołami o średnicy 28 cali.
Silnik w ramie ułożono wzdłużnie, skrzynię biegów ulokowano by uzyskać jak najmniejszy możliwy rozstaw między osiami kół. Za dostarczenie mieszanki odpowiedzialne były dwa gaźniki Amac lub Binks z aluminiowymi filtrami powietrza. Drgania przedniego widelca tłumik centralny amortyzator. Zbiornik paliwa mieścił 2 galony paliwa. Napęd na tył przenoszony był za pomocą trzystopniowej skrzyni biegów.

Podstawowy Douglas z dirt-trackowych modeli na rynku był jednym z najdroższych. Dodatkowo, za specjalną opłatą silnik tuningowano i podwyższano moc do 32 KM (23,53 kW), a prace te osobiście nadzorował jeden z głównych inżynierów i konstruktorów - Freddie Dixon. Jedno z pierwszych zamówień do Douglasa przyszło od AJ. Huntinga (wielkiego konkurenta J.Hoskinsa) - jednego z dwójki wielkich promotorów z Australii - zapobiegliwy i jednocześnie ufny w intensywny wzrost popularności i zainteresowania nowym sportem w Anglii - zamówił 50 sztuk motocykli. Zabiegiem ty, chciał uzyskać przewagę nad konkurentem i wzmocnić swoją pozycję jednego z głównych organizatorów i promotorów dirt-tracka. Mimo sporej konkurencji na rynku, Douglasy na żużlowych torach panowały przez ponad 3 lata - erę konstrukcji z Bristolu przerwał dopiero czterozaworowy Rudge.

Dwójka promotorów A.J.Hunting i Jack Nelson organizowała w tym czasie tourne angielskich zawodników w Amerce Południowej Głównie ze względów widowiskowych mających wzmóc promocję dirt - tracka, preferowali oni silniki z bliźniaczymi cylindrami (wydobywający się hałas z pracujących siników-bokserów był jednym z elementów widowiska), mimo że zawodnicy odnosili sukcesy na Rudgach i Japach. Z oczywistych względów postawiono na konstrukcje z Douglasa bowiem zbliżone konstrukcyjnie Scotty i Jamesy były bardzo trudno dostępne, poza tym sukcesy na Scocie odnosił tylko Frank Varrey.
Tym samym min. bracia Langton (Eric i Olivier) zostali zmuszeni do reaktywowania swoich byłych motocykli - z dostępnych części szybko poskładali Douglasy. Bazą dla odrodzonego motocykla dla Erica Langtona był model TT wraz z częściami z DT. Złożony egzemplarz był nieco krótszy od standardowego DT.
 Model Douglas a'la Langton posiadał przednie kolo o średnicy 23 cali, a tylne 22 cali. Znakomite osiągi silnik otrzymał poprzez zastosowanie innego kształtu krzywek. Oprócz Franka Varey'a, który wierny pozostał Scottowi wszyscy inni zawodnicy, którzy brali udział w południowo - amerykańskim tourne używali Douglasów: Bob Harnson, Frank Goulden, Dick Wise, Buzz Hibberd, Sprouts Elder, Max Grosskreutz, Roberto Sigrand, Arthur i Hubert Jarvis, Ivor Creek oraz Dusty Haigh. Podczas turniejów na innym, zmodyfikowanym Douglasem jeździł Rochard Sigrand, który zaskakiwał swoimi sukcesami. W swoim motocyklu używał specjalnego wałka rozrządu, skonstruowanego przez ojca - inżyniera.
Po zakończonym tourne Eric Langton szybko wrócił do Roudga, a później Japa. W pierwszym oficjalnym finale IMŚ mistrzowski tytuł przegrał bonusowymi punktami. Nigdy nie zaprzestał doskonalenia silników - swojego Japa ulepszał niemal przez całą dalszą karierę. W rodzinnym duecie rolę mechanika i konstruktora odgrywał głównie brat Olivier. Patentem braci były min. przednie widełki wyposażone w amortyzatory - pomysł sprzedali firmie Roudge. Po zakończeniu zawodniczej kariery Olivier Langton został cenionym mechanikiem i konstruktorem.

Uboczną produkcją F.Dixona były modele Douglas Red Devil, które pojawiły się w roku 1930. Tzw "Czerwony Diabeł" w odróżnieniu od standardowych modeli DT posiadał zmieniony układ rozrządu i zwiększoną kompresję. Wyprodukowane w niewielkiej ilości motocykle posiadały węższy bak, a dodatkowo elementy motocykla były niklowane i malowane na czerwono.

 Źródło:
Zdjęcie i opis pochodzi z książki
Dirt - Track żużel lat przedwojennych

Henryk Grzonka; "Speedway mała encyklopedia" 1996

strona główna

toruńskie turnieje turnieje światowe turnieje krajowe
zawodnicy trenerzy mechanicy działacze
klub statystyki sprzęt