mistrzostwa polski par klubowych (MPPK)


Rozgrywki o Mistrzostwo Polski Par Klubowych (MPPK) wprowadzone zostały do kalendarza PZM w 1973 roku. Początkowo nosiły nazwę Mistrzostw Polski na żużlu Par Klubowych i były przeprowadzane oddzielnie dla zespołów I i II ligi, jako dwa biegi rozgrywane bezpośrednio po każdym meczu ligowym. Startowali w nich dwaj z trzech zawodników wytypowanych przez każdy klub przed sezonem. Każda para spotykała się ze sobą w sezonie czterokrotnie, po dwa razy na każdym torze. O końcowej klasyfikacji mistrzostw w 1973 roku decydowała suma punktów biegowych zdobytych w każdym z wyścigów zaliczanych do tych rozgrywek.

W pierwszej edycji tryumfowali żużlowcy Stali Gorzów - 117 pkt. (Edward Jancarz, Zenon Plech, Bogusław Nowak) przed ekipami Śląska Świętochłowice - 113(lub 112) pkt. (Paweł Waloszek, Jan Mucha, Wiktor Waloszek) i ROW-u Rybnik (Jerzy Gryt, Andrzej Tkocz, Andrzej Wyględa). Należy dodać że mistrzostwa z roku 1973 nie zostały odnotowane w oficjalnych materiałach GKSŻ, a ciekawie opisuje to "wygumkowanie" w felietonie dla Przeglądu Sportowego doskonały redaktor Robert Borowy:
"DLACZEGO WYGUMKOWANO FINAŁ MISTRZOSTW POLSKI SPRZED 48 LAT? WYSTARCZY ZAJRZEĆ DO REGULAMINU
........
Trzeba przyznać, że pisanie o historii tych rozgrywek, choć mają one zaledwie 48 lat, nie jest więc sprawą prostą. Dla wielu lubiących grzebać w przeszłości mistrzostwa rozpoczęły się w 1974 roku finałowym turniejem dla pierwszoligowych par w Bydgoszczy. Była to jednak druga edycja, gdyż rok wcześniej rywalizowano o szarfy (medali jeszcze nie wręczano) w nieco innej formule. Po wszystkich meczach ligowych odbywały się wyścig par (po dwa) i suma zdobytych punktów pozwoliła ustalić klasyfikację mistrzostw. Tytuł mistrzów Polski wywalczyli żużlowcy Stali Gorzów. Na drugiej pozycji sklasyfikowano Śląsk Świętochłowice, a na trzeciej ROW Rybnik.
W wyniku niedbalstwa w warszawskiej centrali PZMot., a może z braku papieru, tuszu drukarskiego, notatek (trudno to dzisiaj precyzyjnie ustalić), wyniki akurat tych rozgrywek nie znalazły się w wydawnictwie podsumowującym 1973 rok. I zapewne na tej postawie uznano, że były to nieoficjalne mistrzostwa, co jest rzeczą niezrozumiałą.
To, że w jakieś książce historycznej ktoś nie wpisze Bitwy pod Grunwaldem w 1410 roku nie oznacza automatycznie anulacji tego zdarzenia historycznego. Również brak wyników MPPK w wydawnictwie PZMot-u z 1973 roku nie jest powodem do wygumkowania z historii rozgrywki, które się odbyły i nosiły przez cały sezon oficjalny charakter. Żeby się upewnić, że tak było wystarczy zajrzeć do ówczesnego regulaminu zawodów mistrzowskich w 1973 roku. I otworzyć na strony 29-31, gdzie mamy rozpisane zasady rozgrywania Mistrzostw Polski na Żużlu Par Klubowych w roku 1973. Taką nazwę otrzymały wtedy te rozgrywki.  Na trzech stronach są opisane zasady przeprowadzenia mistrzostw, w tym przepisy o zgłaszaniu zawodników. Kluby mogły zgłosić tylko po trzech zawodników na cały sezon, w tym rezerwowego, który mógł startować jedynie w określonych regulaminowo przypadkach. Najważniejsze są jednak zdania zawarte w paragrafie 6. Czytamy w nim:
Końcową tabelę Mistrzostw Polski na Żużlu Par Klubowych zestawia się szeregując Kluby wg kolejności, pod względem zdobytych punktów biegowych (małych) przez ich pary.
Czołowe Kluby I ligi wg tabeli końcowej wyników w roku 1973 uzyskują tytuły:
- Mistrz Polski na Żużlu w Parach Klubowych
- Wicemistrz Polski na Żużlu w Parach Klubowych
Czołowe Kluby II ligi wg tabeli końcowej wyników w roku 1973 uzyskują tytuły:
- Mistrz II ligi na Żużlu w Parach Klubowych
- Wicemistrz II ligi na Żużlu w Parach Klubowych
Symbolem uzyskanego Mistrzostwa i Wicemistrzostwa na rok 1973 są szarfy o barwach narodowych z Godłem Państwowym, ze znakiem PZM i odpowiednim napisem oraz dyplomy.
Jeden ze zdobywców premierowego mistrzostwa z 1973 roku, nieżyjący już niestety Zenon Plech zapytany kiedyś, czy pamięta tamte rozgrywki od razu odpowiedział, że jak najbardziej.
- Doskonale pamiętam, jak wręczono nam mistrzowskie szarfy, dlatego nie rozumiem, że chce się wymazać z pamięci historycznej to nasze osiągnięcie – powiedział w rozmowie z niżej podpisanym.
Z kolei Bogusław Nowak, który był rezerwowym w mistrzowskiej ekipie i miał okazję również punktować przyznał, że pamięta, iż do niedawna miał jeszcze tę mistrzowską szarfę. - Nie wykluczam, że gdzieś jeszcze bym może ją znalazł. Jak uda mi się, chętnie pokażę ją publicznie - dodał.
O zwycięstwie Stali Gorzów w 1973 roku pisano również w ówczesnej prasie, ale widocznie to wszystko za mało, żeby dzisiaj o takich rzeczach jeszcze chcieć pamiętać. Szkoda, że tak lekko zmienia się historię sportu żużlowego w naszym kraju. Obyśmy za kilkadziesiąt lat nie wymazali z własnej pamięci istnienie żużla w ogóle..."

W 1974 roku dwa wyścigi rozgrywane po każdym meczu ligowym stanowiły eliminacje do finałów MPPK I i II ligi. Tym razem zawodników startujących w tych wyścigach typowali tuż po meczy kierownicy drużyn, a po zakończonym sezonie siedem najlepszych ekip (decydowała suma pkt biegowych) startowało w zawodach finałowych obu lig ( w praktyce eliminowano więc po jednej ekipie z każdej ligi, bowiem w każdej klasie rozgrywkowej startowało po osiem zespołów).
W 1974 roku eliminacje w I lidze przegrali zielonogórzanie (70 pkt.), natomiast na drugim froncie odpadki łodzianie (55 pkt.) Pierwszoligowy finał rozegrano na torze w Bydgoszczy natomiast druga liga rywalizowała w Ostrowie.

Zasady MPPK przyjęte w roku 1974 obowiązywały również w kolejnym. Jednak system eliminacji nie sprawdził się, bowiem zawody często nie kończyły się np. z powodu złych warunków atmosferycznych i biegu eliminacyjne MPPK nie dochodziły do skutku. Powodowało to liczne dziwne weryfikacje tych rozgrywek. Wprowadzono więc w roku 1976 wraz z licznymi zmianami w polskim sporcie żużlowym, modyfikację MPPK. Zaniechano rozgrywania oddzielnych finałów dla I i II ligi. Wprowadzono turnieje eliminacyjne, które przybierały różną formę. W niektórych latach rozgrywano wstępne eliminacje dla zespołów II ligi, później półfinały i finały innym razem odbywały się eliminacje jednostopniowe (półfinały). W niektórych latach organizatorzy finałów musieli startować w eliminacjach tak jak inne zespoły, w innych mieli zapewnione od razu miejsce w turnieju finałowym.

W latach 1979-1980 i 1990-1991 w finałach MPPK rywalizowało po sześć par (rozgrywano wówczas po piętnaście wyścigów), w latach 1975-1978, 1981-1985 i od 1992 roku w finałach występowało po siedem ekip startujących wg tabeli dwudziestojednobiegowej. W latach 1986-1989 rozgrywano finały z udziałem dziewięciu zespołów, a w każdym biegu rywalizowało po dwóch zawodników z trzech ekip. jednak mnożące się wypadki na torze i skomplikowany mało czytelny dla kibiców system rozgrywek sprawiły, że odstąpiono od tej formuły na rzecz dwudziestojednobiegowej tabeli z udziałem siedmiu zespołów.

Od 1983 każdy z rywalizujących zespołów może mieć w składzie trzeciego zawodnika (rezerwowy), który może zastąpić w dowolnym momencie zawodnika z podstawowej pary.

W pierwszym oficjalnym finale MPPK zwyciężyła bydgoska Polonia - 26 pkt. (Henryk Gluecklich - 13, Stanisław Kasa - 13) , która na własnym torze wyprzediła jednym punktem zwycięzcę fazy eliminacyjnej Stal Gorzów - 25 pkt. (Zeneon Plech - 11, Edward Jancarz - 14) i rybnicki ROW - 17 pkt. (Jan Koczy - 4, Piotr Pyszny - 13), który wygrywając bezpośrednią konfrontację ze Śląskiem Świętochłowice - 17 pkt. (Paweł Waloszek - 8, Jacek Goerlitz - 9) zajął trzecie miejsce.

Na skutek słabnącego zainteresowania klubów, wszelką formą rywalizacji poza rozgrywkami ligowymi, w roku 2014 Główna Komisja Sportu Żużlowego postanowiła zmienić zasady rozgrywania zawodów MPPK. Zrezygnowano z eliminacji na rzecz nominacji drużyn do turnieju finałowego. Zatem w 2014 roku wystartować miały cztery najlepsze drużyny Ekstraligi z sezonu poprzedniego, dwie najlepsze ekipy I ligi (PLŻ) oraz jeden zespół z II ligi (2 PLŻ). Oznaczało to, że w finale MPPK zmierzyły się zespoły z Zielonej Góry, Torunia, Tarnowa, Częstochowy, Gdańska, Grudziądza i Rybnika. Natomiast pozostałe klubu nie miały nawet możliwości rywalizacji o miejsce w tym turnieju. Przedstawiciele GKSŻ tłumaczyli swoją decyzję tym że chcieli wymusić na klubach zainteresowanie rozgrywkami o tytuł najlepszej pary w kraju.

W roku 2016 zmieniono system kwalifikacji do MPPK i zgodnie z regulaminem, w finale miały brać udział pary klubów, które w poprzednim sezonie zajęły: pierwsze cztery miejsca w rozgrywkach DMP, dwa pierwsze miejsca w rozgrywkach DM I Ligi, pierwsza drużyna w rozgrywkach DM II Ligi. Wszystko co zapisano w regulaminie w art. 825 było czytelne, ale tylko w teorii. Gdyby precyzyjnie stosować się do regulaminu, to w finale AD 2016 miały wystąpić cztery czołowe zespoły ubiegłorocznej Ekstraligi (Fogo Unia Leszno, Betard Sparta Wrocław, Unia Tarnów i Get Well Toruń), dwa najlepsze drużyny Nice PLŻ (ŻKS Ostrovia i Lokomotiv Daugavpils) oraz mistrz II ligi (Renault Zdunek Wybrzeże Gdańsk). Niestety po sezonie 2015 z powodów finansowych Główna Komisja Sportu Żużlowego nie przyznała licencji na starty w jakichkolwiek rozgrywkach klubowi z Ostrowa, z kolei zespół Daugavpils z uwagi na fakt, że MPPK miały charakter oficjalnych mistrzostw Polski nie mogli wziąć udziały w finałowej rywalizacji. O ile sytuacja z ostrowianami była klarowna, to z łotyszami było to o tyle dziwne, że młodzi zawodnicy "Lokomotywy" zostali dopuszczeni do rywalizacji w MDMP. W tej sytuacji w sezonie 2016 o prymat najlepszej pary w Polsce walczyć miały zespoły z Leszna, Rybnika, Wrocławia, Tarnowa, Rawicza, Gdańska, Torunia.
Niestety z uwagi na niesprzyjającą aurę finał najpierw przeniesiono z Rawicza do Wrocławia, by ostatecznie decyzją GKSŻ wyrażoną komunikatem 105/2016 przenieść finał na kwiecień 2017 roku, a kluby zostały zobowiązane do wystawienia zawodników, którzy znajdowali się w składzie drużyny w 2016 roku. (tj. nie będą mogli wystawić do składu na zawody zawodników zakontraktowanych po sezonie 2016). To swoistego rodzaju kuriozum pokazywało w jak wielkiej defensywie były, każde inne rozgrywki poza DMP.

Rok 2019 przyniósł kolejne zmiany w MPPK, powołano bowiem do życia MPPK I Ligi i odstąpiono od nominacji zespołów z niższych lig do rywalizacji w finale. W zawodach brało udział sześć drużyn z pierwszej ligi oraz organizator, który otrzymywał dziką kartę. Zwycięzca MPPK1L awansował do finału MPPK, gdzie toczył bój z ekipami Ekstraligi. Otwierało to przed drużynami z pierwszej ligi szansę na pokazanie się, bowiem o awansie do finału MMPK decydować miał dyspozycja dnia, a nie wyniki poprzedniego sezonu. W GKSŻ wierzono, że kluby podejdą do tematu poważnie, a dodatkową zachętą miały być nagrody finansowe. Co prawda na początku były to nagrody pokrywające koszty uczestnictwa w rywalizacji, ale był to dobry zwiastun, że w przyszłości GKSŻ postara się o bardziej atrakcyjną formę wsparcia rywalizujących ekip.

W roku 2020 rywalizacja sportowa stanęła pod znakiem zapytania. Powodem była pandemia wirusa Covid-19 powszechnie nazwanego koronawirusem, który na całym świecie zbierał śmiertelne żniwa. O tym jak poważna była sytuacja niech świadczy orędzie Premiera Mateusza Morawieckiego i wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego, który zaczął obowiązywać w nocy 14 na 15 marca i miał obowiązywać przez 10 dni, ale tak naprawdę obowiązywał do odwołania. Konsekwencją powyższej decyzji był komunikat, Głównej Komisji Sportu Żużlowego w którym poinformowano o zakazie organizacji zawodów treningowych (sparingów) oraz przeprowadzania zorganizowanych treningów na torach żużlowych początkowo do dnia 1 kwietnia 2020 r., a finalnie do odwołania. W tej sytuacji cały żużel zatrzymał się na 13 długich tygodni. W międzyczasie doszło do wielu nowych ustaleń regulaminowych. Ostatecznie rywalizacja żużlowa ruszyła, ale ligi wystartowały w różnych terminach.
Zmiany nie ominęły też rywalizacji parowej. Zrezygnowano bowiem z rywalizacji w 1 lidze, a nominację do rywalizacji z ekstraligowacami otrzymał organizator zawodów, zespół z Gdańska. Dodatkowo postanowiono, że drużyny składać tak jak w minionych latach się będą z trzech zawodników, ale nowością były zapisy odnośnie pozycji rezerwowego. Musiał to być bowiem zawodnik do 21 roku życia. Decyzja ta miała wspomóc juniorów, którzy mieli mieć jak najwięcej okazji do jazdy nie tylko w zawodach młodzieżowych. Kolejną zmianą było wprowadzenie przepisu o możliwości zastąpienia rezerwowym zawodnika, który dotknął taśmy. Było to ciekawe rozwiązanie, które sprawdziło się w innych odmianach żużlowej rywalizacji. Poza tym pandemia koronawirusa i związane z tym obostrzenia sanitarne sprawiły, że w finale ograniczona do czterech została liczba mechaników, przypadających na jedną drużynę. Gdyby nie wprowadzono takiego zapisu, to w parkingu byłoby łącznie 21 żużlowców, 42 mechaników i 7 menedżerów. Wtedy ze względu na wprowadzone limity zabrakłoby miejsca dla innych osób, których obecność była konieczna do rozegrania zawodów.

Przed sezonem 2022 GKSŻ musiała coś zmienić w rywalizacji par, bowiem w ostatnich latach kluby traktowały je wyjątkowo po macoszemu. Tym samym postanowiono przywrócić należną rangę tej rywalizacji i żużlowe władze zaproponowały zupełnie nową formułę całego turnieju. Rozegranie turnieju zaplanowano na początku kwietnia, czyli u progu rozgrywek, a w regulaminie opracowano nowy klucz kwalifikacji, według którego w finale pojechać miały na podstawie wyników z poprzedniego sezonu:
        - cztery najlepsze drużyny Ekstraligi
        - beniaminek Ekstraligi
        - gospodarz turnieju
        - mistrz MPPK
Ponadto drużyny musiały składać się z zawodników z trzema najwyższymi średnimi z ubiegłego sezonu (wraz z rezerwowymi), a w składzie mógł pojawić się również jeden obcokrajowiec.
Po takich zmianach można powiedzieć, że MPPK nigdy nie miały takiej rangi i obsady, bo ostatecznie gdy zapadła decyzja, że zawodnicy będą ścigać się na torze w Poznaniu w turnieju wystartowały ekipy w składach:
    Sparta Wrocław: Maciej Janowski, Tai Wffinden, Gleb Czugunow
        Motor Lublin: Mikkel Michelsen, Wiktor Lampart, Dominik Kubera
            Stal Gorzów: Bartosz Zmarzlik, Martin Vaculik, Szymon Woźniak
                Unia Leszno: Piotr Pawlicki, Jason Doyle, Janusz Kołodziej
                    GKM Grudziądz: Nicki Pedersen, Przemysław Pawlicki, Krzysztof Kasprzak
                        Ostrovia Ostrów: Chris Holder, Tomasz Gapiński,
                            PSŻ Poznań: Rune Holta, Kacper Gomólski, Jonas Seifert-Salk
Sensacyjnym tryumfatorem, choć spodziewanym zostali lublinianie, który wywalczyli pierwszy w historii klubu medal w tej formie żużlowej rywalizacji. O drugie miejsce powalczyli bracia Pawliccy i lepszym okazał się Piotr z Leszna, który pokonał w biegu dodatkowym Przemka z Grudziądza. Niespodziewanie poza podium znalazła się Stal Gorzów, która będąc liderem przez całe zawody, wydawało się że kontroluje sytuację, ale w ostatniej serii spotkań podwójnie została pokonana lesznian i w końcowym bilansie zajęła dopiero czwarte miejsce.

Medaliści
Mistrzostw Polski Par Klubowych
Rok Miasto
1973 W meczu ligowym
rozgrywano 2 biegi MPPK
Gorzów Świętochłowice Rybnik
1974 Bydgoszcz Bydgoszcz Gorzów Rybnik
1974 Ostrów II Liga Opole Toruń Gdańsk
1975 Leszno Gorzów Wrocław Rybnik
1975 Toruń II Liga Toruń Zielona Góra Gniezno
1976 Gdańsk Gorzów Wrocław Częstochowa
1977 Ostrów Gorzów Częstochowa Opole
1978 Chorzów Gorzów Leszno Wrocław
1979 Gniezno Zielona Góra Bydgoszcz Gniezno
1980 Zielona Góra Leszno Gorzów Gniezno
1981 Toruń Gorzów Toruń Opole
1982 Gorzów Zielona Góra Leszno Gorzów
1983 Zielona Góra Zielona Góra Świętochłowice Gorzów
1984 Toruń Leszno Gorzów Gdańsk
1985 Rybnik Gdańsk Leszno Rybnik
1986 Toruń Toruń Gdańsk Zielona Góra
1987 Ostrów Leszno Gorzów Gdańsk
1988 Rybnik Leszno Rybnik Gorzów
1989 Leszno Leszno Rzeszów Gorzów
1990 Rzeszów Bydgoszcz Rzeszów Rybnik
1991 Bydgoszcz Bydgoszcz Leszno Toruń
1992 Gorzów Gorzów Bydgoszcz Toruń
1993 Grudziądz Bydgoszcz Zielona Góra Toruń
1994 Leszno Bydgoszcz Leszno Gorzów
1995 Częstochowa Bydgoszcz Wrocław Toruń
1996 Gniezno Bydgoszcz Gniezno Toruń
1997 Bydgoszcz Bydgoszcz Toruń Gorzów
1998 Gorzów Gorzów Bydgoszcz Gniezno
1999 Leszno Bydgoszcz Leszno Wrocław
2000 Wrocław Bydgoszcz Gdańsk Częstochowa
2001 Piła Wrocław Bydgoszcz Częstochowa
2002 Wrocław Bydgoszcz Toruń Częstochowa
2003 Leszno Leszno Zielona Góra Toruń
2004 Toruń Toruń Tarnów Gdańsk
2005 Wrocław Rzeszów Bydgoszcz Ostrów
2006 Bydgoszcz Częstochowa Bydgoszcz Rybnik
2007 Częstochowa Tarnów Wrocław Leszno
2008 Toruń Toruń Leszno Zielona Góra
2009 Leszno Zielona Góra Tarnów Leszno
2010 Toruń Toruń Rzeszów Bydgoszcz
2011 Zielona Góra Wrocław Zielona Góra Poznań
2012 Leszno Leszno Zielona Góra Grudziądz
2013 Gorzów Tarnów Gorzów Wrocław
2014 Gorzów Gorzów Toruń Tarnów
2015 Leszno Leszno Gorzów Tarnów
2016 Rawicz decyzją GKSŻ finał przeniesiono na kwiecień 2017 roku
Wrocław Leszno Toruń
2017 Ostrów Gorzów Zielona Góra Grudziądz
2018 Ostrów Wrocław Zielona Góra Częstochowa
2019 Bydgoszcz Leszno Gorzów Bydgoszcz
2020 Gdańsk Leszno Zielona Góra Wrocław
2021 Grudziądz Grudziądz Częstochowa Zielona Góra
2022 Poznań Lublin Leszno Grudziądz
2023 Rzeszów Lublin Leszno Częstochowa
   
stan na dzień
2023-12-25
medalowe zdobycze KLUBÓW
w Mistrzostwach Polski Par Klubowych
Liczba
finałów
w mieście
Klub
11 6 2 5
10 10 2 8
9 7 6 5
4 7 3 3
4 4 7 7
w tym
1 II liga
4 4 4 3
2 2 2 -
2     -
1 3   2
1 2 6 2
1 2 3 2
1   3 2
  1 5 2
  1 3 2
  1   -
    2 -
    1 5
w tym 1
II liga
    1 1
      1
      1
      1

Źródło: Wiesław Dobruszek; "Żużlowe ABC" t. II; Leszno 2004

strona główna

toruńskie turnieje turnieje światowe turnieje krajowe
zawodnicy trenerzy mechanicy działacze
klub statystyki sprzęt