JAK TO BYŁO NA POCZĄTKU
Od wieków Wisła wytyczała miejsce ludzkim osadom. Część z
nich dała początek znaczącym miastom Polski. Do nich zalicza się też Toruń,
przez kilka stuleci nazywany "królową Wisły" z "wewnętrznym portem bałtyckich
obszarów Polski" wiernie zespolony z
rzeką, znajdował się w grupie sędziwych nadwiślańskich grodów.
Z rzeką w sposób naturalny związało się Stare Miasto, a w wiślanym nurcie dziś, tak jak przed wiekami, odbijają się średniowieczne mury
obronne, bramy, baszty, potężna bryła staromiejskiej fary, rzędy mieszczańskich
domów i spichlerzy. Efekt lustrzany, pomnażający urodę historycznej panoramy,
zawiera w sobie coś symbolicznego - Wisła odpłaca się Toruniowi za to, że nie
odwrócił się od rzeki, co uczyniło wiele modernizujących się miast. Najstarsze dzieje osadnictwa na terenie Torunia wiążą się z
szerokim wiślanym pobrzeżem. Już wiele tysięcy lat temu, od końca paleolitu,
poprzez mezolit i w okresie neolitu, zatrzymywały się tu gromady ludzi
wędrujących wzdłuż rzeki. W epoce brązu - od ok. 1300 r. p.n.Ch. ludność kultury
łużyckiej znalazła wiele miejsc do osiedlenia na obszarze lewo i prawobrzeżnego
Torunia. W czasach rzymskich w jego pobliżu przebiegał "szlak bursztynowy". We
wczesnym średniowieczu na terenie dzisiejszego miasta było sporo niewielkich
skupisk ludzkich. Przede wszystkim był tu gród, osłonięty drewniano-ziemnym
wałem, na rzucie podkowy, otwartą stroną zwrócony do rzeki, strzegący dogodnej
przeprawy.
KRZYŻACY
Fot.
Andrzej R. Skowroński (1997)
Główna rezydencja krzyżacka mieściła się aż do 1309 r.
jeszcze w Wenecji. Niemniej w latach 30-tych XIII w. można się było domyślać
zamiarów Zakonu. Podstawę ku temu stanowił choćby pobyt Krzyżaków na Węgrzech w
latach 1211-25, który zakończył się wygnaniem ich przez króla węgierskiego
Andrzeja II. Ale był to okres rozbicia dzielnicowego i nasi książęta nie zdołali
na czas dostrzec niebezpieczeństwa. Najpierw śląski książę Henryk Brodaty nadał
w 1222 r. Krzyżakom wieś Łosice, położoną na jego ziemiach. Trzy lata później
podsunął księciu Konradowi Mazowieckiemu pomysł, aby ten sięgnął - dla
zabezpieczenia swoich granic przed najazdami Prusów - po rycerzy zakonnych. Po
toczących się od 1226 r. rokowaniach, 23 kwietnia 1228 r. władca Mazowsza
potwierdził ostatecznie nadanie ziemi chełmińskiej Krzyżakom, zachowując jednak
prawo do zwierzchności nad nimi.
Latem 1231 r. niewielki oddział krzyżacki, wspierany przez
Konrada, wkroczył na tę ziemię, przejściowo znajdującą się w rękach Prusów. Tym
samym zaczęło się dzieło wypierania, a potem całkowitej zagłady tego plemienia i
tworzenia na jego ziemiach przez Zakon własnego państwa.
Pierwsze grupy krzyżackie otrzymały od księcia Mazowieckiego
cztery wsie i gród w okolicach dzisiejszej Nieszawki na lewym brzegu Wisły, w
bezpośrednim pobliżu dzisiejszego Torunia. Krzyżacy przeprawili się na
przeciwległą stronę rzeki osadzając się w rejonie obecnej wsi Stary Toruń. Obok
ich warownej siedziby rozrosła się szybko osada nazwana Toruniem.
ZAMEK KRZYŻACKI
Fot.Alina Dausza-Wiśniewska (1996)
Prawdopodobnie około połowy XIII w. rozpoczyna się rozbudowa
krzyżackiej warownej rezydencji przeniesionej z rejonu wsi Stary Toruń na
miejsce drewnianego grodu zniszczonego być może przez niedawną wyprawę Prusów.
Stała się ona pierwszym na naszych ziemiach murowanym zamkiem zakonu i
symbolicznym zbiegiem okoliczności także miejscem początku agonii państwa
krzyżackiego. Tu bowiem 6 lutego 1454 r. atak mieszczan toruńskich na zakonny
kasztel okazał się być hasłem do wybuchu ogólnopruskiego powstania. Po krótkim
oblężeniu załoga zakonna poddała się. Po jej wyprowadzeniu kierująca powstaniem
Rada Staromiejska poleciła zamek zburzyć, a ruiny zachować "po wsze czasy - ku
przestrodze". Po udzieleniu przez króla Polski pomocy miastom i rycerstwu Prus,
zmierzającym do zrzucenia władztwa Zakonu, powstanie przeistoczyło się w
13-letnią wojnę. Zakończyła się ona zawarciem II pokoju toruńskiego, który będąc
traktatem międzynarodowym potwierdzał inkorporację do Korony Polskiej
najważniejszych miast i ziem pruskich z Toruniem, Gdańskiem, Elblągiem,
Chełmnem, Świeciem i Malborkiem na czele. W myśl tego aktu jako, ziemie
przyrodzone" wracały do Polski: Pomorze z ujściem Wisły, ziemia chełmińska i michałowska. Natomiast zakon krzyżacki stawał się ponownie lennikiem polskiego
władcy. Przez kilka stuleci teren toruńskiego zamku krzyżackiego służył za
wysypisko śmieci. W latach 1958-66, w ramach prac
archeologiczno-konserwatorskich, spod 8-metrowej warstwy nasypowej odsłonięte
zostały mury zburzonego parteru i piwnic. Pozostałości po zamku zabezpieczono w
formie trwałej ruiny, która jest miejscem ekspozycji dziejów zamku i naturalnym
pomnikiem II pokoju toruńskiego. Przeważającą część prac wykonano przy pomocy
autentycznego czynu społecznego, urządzono tam także pierwsze w Polsce
instalacje spektaklu "światła i dźwięku" poświęconego wydarzeniom związanym z
historią zamku.
STARE MIASTO
Fot. Andrzej R. Skowroński (1997)
Niebawem, prawdopodobnie ok. 1236 r., osada ta przeniesiona
została na teren dzisiejszego Starego Miasta. Zajęła tutaj jednak tylko połowę
jego późniejszego obszaru tworząc prostokąt dłuższym bokiem przylegający do
brzegu Wisły. Wówczas to wytyczono prowadzące ku niej kilkunastometrowej
szerokości ulice: Św. Ducha, Żeglarską, Łazienną, Mostową. Nieco później,
zapewne w latach 40-tych XIII w., w bezpośrednie sąsiedztwo translokowanego
miasta przeniesiono ze Starego Torunia także krzyżacką warownię umieszczając ją
przy wschodniej granicy miasta, na miejscu wówczas już porzuconego grodu
słowiańskiego. W drugiej połowie tego stulecia rozplanowano i zabudowano dalszą,
północną część miasta. Wytyczono obszerny rynek (104x109 m), gdzie zlokalizowano
sukiennice i kramy wraz z ratuszem. Położenie Torunia przy ważnym szlaku wodnym
i dogodnym miejscu jego przekraczania stanowiło podstawowy czynnik jego rozwoju.
Obok zysków płynących z eksploatacji własnych gruntów rolnych, lasów, łąk i
gospodarki rybnej; z wszelkiego rodzaju rzemiosł, w tym również browarnictwa,
papiernictwa, wyrobu przedmiotów metalowych i ceramiki, także handel przysparzał
znacznego dostatku miastu i jego mieszkańcom. Słynne toruńskie pierniki
prawdopodobnie pojawiły się już w średniowieczu i choć wprost nie przynosiły
wielkich zysków, to jednak podnosiły atrakcyjność Torunia jako miejsca zakupu
innych, bardziej dochodowych towarów. Zamożność zaowocowała bogatym plonem
twórczości znakomitych budowniczych i artystów. Toruń w akcie lokacyjnym
otrzymał nadania ziemskie, które w końcu XIII w. obejmowały 5530 ha. Przynosiły
one istotne dochody, pozwalające między innymi na wznoszenie i utrzymywanie
miejskich budowli. Około połowy XIII w. wokół Starego Miasta rozpoczęto na
miejscu drewniano-ziemnych obwarowań budowę ceglanych murów, bram i baszt.
Przesunięcie na północ granic miasta wchłonęło zabudowania franciszkańskie:
zakon ten prawdopodobnie przed 1239 r. osiedlił się poza obwarowaniami, ale
blisko nich i krótko po przybyciu rozpoczął wznoszenie świątyni p.w.
Najświętszej Marii Panny oraz zabudowań klasztornych. Obecny ceglany kościół o
27-metrowych, jednakowej wysokości trzech nawach stanowi jeden z
najwspanialszych przykładów "wysokiej fali", o pięknym nastrojowym wnętrzu.
Funkcję placu targowego początkowo spełniała ulica Żeglarska, mająca ok. 19 m
szerokości. Przy niej ok. 1260 r. rozpoczęto budowę ceglanego kościoła p.w.
Świętych Janów . Był on rozbudowywany w następnych stuleciach, aby w ostatniej
ćwierci XV w. zyskać dzisiejszą wspaniałą bryłę, dominującą w panoramie miasta.
Przy ul. Żeglarskiej 5 wzniesiono, prawdopodobnie w poł. XIII w., również z
cegły, Dom Towarzyski, ukształtowany w formie tzw. wieży mieszkalnej. Jego
fasadę ozdobiono pasami z kamienia oraz glazurowanej zielonej cegły i zakończono
efektownym krenelażem. Ten wyniosły budynek był siedzibą kupieckiego Bractwa Św.
Jerzego skupiającego elitę miasta. Stawiało ono sobie za zadanie "pielęgnowanie
towarzyskości, pobożności i akcji społecznej". W 1313 r. dotychczasową funkcję
tej budowli przejął gmach wzniesiony przy Rynku Staromiejskim, który otrzymał
później nazwę Dworu Artusa . Odbywały się w nim spotkania patrycjatu miejskiego,
miały też miejsce różne ważne wydarzenia, jak np. podpisanie II pokoju
toruńskiego.
NOWE MIASTO
Dzięki dynamicznemu rozwojowi wkrótce w obrębie Starego
Miasta zaczęło brakować miejsca dla chętnych do osiedlenia się. Wielu znalazło
zatrudnienie i miejsce zamieszkania poza murami. Dotyczyło to głównie
rzemieślników, którzy utworzyli znaczne osiedle na wschód od Starego Miasta, tuż
koło zamku krzyżackiego. W 1264 r. Nowe Miasto otrzymało prawa miejskie, tworząc
oddzielną jednostkę posiadającą własną radę i ławę sądową. Sądzić można, że przy
wytyczaniu nowego zespołu miejskiego rajcy staromiejscy zadbali, aby nie miał on
bezpośredniego dostępu do Wisły, a tym samym do uczestnictwa w międzynarodowym
handlu. Nowe Miasto od Starego oddzielał podwójny rząd murów obronnych z
bramami, basztami oraz fosą. Tak też osłonięte było Nowe Miasto w pozostałych
częściach, graniczących z przedmieściami. Jego układ przestrzenny podobny był do
staromiejskiego, z obszernym kwadratowym rynkiem w środku, na którym już w
początku XIV w. stanął ceglany ratusz. W bloku przylegającym do
południowo-wschodniego narożnika postawiono kościół parafialny p.w. Św. Jakuba.
Kamień węgielny pod jego budowę położył w 1309 r. biskup chełmiński Herman.
Wznoszenie świątyni ukończono ok. 1350 r. Od roku 1345 patronat nad nią
sprawowały zakonnice toruńskiego konwentu, który początkowo miał regułę
cysterską, a następnie benedyktyńską. W północno-zachodnim narożniku Nowego
Miasta znalazł się kościół i klasztor dominikanów. Zakonnicy osiedlali się tam i
rozpoczęli budowę jeszcze przed wydaniem aktu lokacyjnego dla zespołu
nowomiejskiego. Wznoszenie świątyni i własnej siedziby ukończyli oni około XIV
w. Później przeprowadzano ciągle jeszcze prace budowlane i uzupełniające
wystrój plastyczny. W roku 1834 na polecenie władz pruskich dokonano rozbiórki
kościoła i klasztoru. Poprzedziła ją kasata toruńskiego konwentu zakonu
dominikanów. Pochodzące z tego zespołu wspaniałe XIV-wieczne witraże
przeniesiono na zamek malborski, a obecnie część uratowaną ze zniszczeń
wojennych eksponuje się w Muzeum Okręgowym w ratuszu staromiejskim, natomiast
wiele doskonałych rzeźb i obrazów znalazło się w kościele Św. Jakuba.
MIKOŁAJ KOPERNIK
Fot. Jacek Szczurek (1997)
Pomnik Mikołaja Kopernika przed ratuszem staromiejskim
(odlany z brązu wg proj. Fryderyka Tiecka, 1848-50r.); uroczyste odsłonięcie
odbyło się 25 października 1853r.
Kiedy w roku 1456 przybył do Torunia kupiec z Krakowa Mikołaj Kopernik, syn
Jana, miasto to wyglądało zapewne wspaniale. Toruń był okalany potężnymi murami,
basztami i bramami zbudowanymi z czerwonej cegły. Bramy Chełmińskiej i
Starotoruńskiej broniły wielkie barbakany, a mury miejskie opływała szeroka fosa
wypełniona wodą. Nad miastem górowały wspaniałe budowle kościołów i ratuszy. Na
nabrzeżu wiślanym gwarno było od kupców i tragarzy. Miasto tętniło życiem, żyło
różnymi uroczystościami, zwłaszcza związanymi z pobytem w Toruniu królów
polskich. Na ulicach przemieszczał się kolorowy tłum, pośród którego co pewien
czas słychać było muzykowanie i tańce kuglarzy oraz wędrownych aktorów.
W takim to czasie, dnia 19 lutego 1473 roku przy ulicy Świętej Anny w Toruniu (obecnej ulicy Kopernika) przyszedł na
świat Mikołaj Kopernik, syn Mikołaja - kupca z Krakowa oraz matki torunianki -
Barbary z domu Watzenrode. Kopernik przechodził ulicami Starego Miasta do szkoły
parafialnej, która mieściła się w pobliżu kościoła farnego pod wezwaniem
Świętego Jana. W szkole tej uczył się łaciny, rachunków i śpiewu. W pobliskim
kościele został ochrzczony nad chrzcielnicą, którą można jeszcze dzisiaj
oglądać.
Kopernik posiadał rodzeństwo: starszego brata Andrzeja oraz
dwie siostry Barbarę i Katarzynę. Krótko przed śmiercią ojca w 1483 roku rodzina
Koperników przeniosła się do kamienicy przy Rynku Staromiejskim. W osiemnastym
roku życia za sprawą wuja Łukasza Watzenrode
Mikołaj Kopernik udał się do Krakowa na studia
uniwersyteckie, które kończył w latach 1491-1495. Pobierał wówczas nauki
akademickie w dziedzinie geometrii, trygonometrii, matematyki oraz astronomii.
Następne lata to kolejne studia we Włoszech w Bolonii na wydziale prawa
kanonicznego (1496-1500), a następnie w Padwie w latach 1501-1503, gdzie
studiuje medycynę. W roku 1503 Kopernik obronił przewód doktorski z prawa
kanonicznego, ale na doktorat z medycyny nie starczyło już czasu, ani pieniędzy.
Mikołaj Kopernik podczas swego pobytu we Włoszech cenił sobie bardzo znajomość z
astronomem włoskim Domenico Maria di Novara, z którym zapewne obserwował ciała
niebieskie i przy którym umocnił swoje zainteresowanie gwiazdami i tajemnicami
wszechświata. Po okresie nauki wraca Kopernik na Warmię, aby służyć kapitule,
która umożliwiła mu ukończenie studiów.
Na Warmii Mikołaj prowadził szeroko zakrojoną działalność
publiczną. Brał udział w zjazdach stanów pruskich u boku swego wuja Łukasza
Watzenrode, biskupa warmińskiego. Opracowuje traktat monetarny tj. rozprawę o
sposobie bicia monet, w której jako pierwszy wśród ekonomistów udowadnia, że
dobra moneta wypierana jest z obiegu przez gorszą. Był też Kopernik współautorem
pierwszych map Warmii, Prus Królewskich, Zalewu Wiślanego i Królestwa Polskiego.
Tłumaczył dzieła greckie na łacinę, otrzymywał też zaproszenie wyższych władz
kościelnych w Rzymie do współpracy przy projekcie reformy kalendarza. Najwięcej
jednak czasu poświęcił obserwacji gwiazd.
W roku 1516 Mikołaj Kopernik zostaje mianowany
administratorem dóbr wspólnych kapituły. W styczniu 1521 roku do murów Olsztyna
zbliżają się Krzyżacy. Kopernik, jako administrator przygotowuje miasto i zamek
olsztyński do obrony. Dzięki wzorowemu przygotowaniu atak krzyżacki został
odparty i miasto nie zostało zdobyte. Była w tym wielka zasługa Kopernika.
Jeszcze w tym samym, 1521 roku Kopernik złożył urząd administratora w związku z
powołaniem go na wyższe stanowisko - komisarza Warmii. W roku 1523 został
wybrany generalnym administratorem diecezji warmińskiej. W tym czasie wrócił do
Fromborka i tam pozostał już do śmierci. We Fromborku zajmował się sprawami
administracyjnymi, leczeniem chorych oraz dalszymi pracami nad nowym układem
słonecznym.
Kiedy w roku 1537 umiera biskup Ferber, kapituła warmińska
wśród 4 kandydatów na to stanowisko wysunęła między innymi kandydaturę
Kopernika. Jednakże król, do którego należała decyzja w tej sprawie wybrał na
biskupa warmińskiego Jana Dantyszka. Była to jednak mimo wszystko propozycja
najwyższej rangi jaką Kopernik w swoim życiu otrzymał. Przebywając nadal we
Fromborku zajmuje się Kopernik astronomią i pracuje nad swym wiekopomnym dziełem
o wszechświecie. Przy obserwacji planet posługuje się głównie trzema
instrumentami: kwadrantem słonecznym służącym do obliczenia szerokości
geograficznej miejsca obserwacji, sferą armilarną (tzw. astrolabium) - do
wyznaczania kątów współrzędnych planety oraz triquetrum (narzędzie
paralaktyczne) do obserwacji księżyca. Swą nową teorię podaje w zarysie w tzw. "Komentarzyku",
który w odręcznych odpisach krąży po całej Europie. Pracę nad dziełem
"De
revolutionibus"
rozpoczął Kopernik około 1515 roku i właściwie do końca życia ciągle wnosił do
niej poprawki. W maju 1539 roku przybył do Fromborka młody uczony niemiecki
Jerzy Joachim von Lauchen zwany Retykiem, który znacznie przyczynił się do
wydania drukiem wielkie dzieła Mikołaja Kopernika. W roku 1540 Retyk wydał
rozprawę pt. "Narratio prima" czyli "Opowiadanie pierwsze", w której
obwieszcza światu odkrycia Kopernika. Po długich namowach przekonuje on
astronoma do wydania drukiem dzieła
"O
obrotach". W roku 1541 Retyk opuszcza
Frombork wioząc do Norymbergii wielkie dzieło Kopernika. Ukazuje się ono drukiem
w 1543 roku w Norymbergii, w drukarni Jana Petreiusa pod tytułem ,"De revolutionibus orbium coelestium
libri VI", a dedykowane zostaje papieżowi
Pawłowi III. Dzieło to składało się z sześciu ksiąg i 203 kart, a pierwszy
nakład wynosił około tysiąca egzemplarzy. Tymczasem Kopernik ciężko zachorował,
by wreszcie dnia 24 maja 1543 roku zamknąć oczy już na zawsze. Został pochowany
w podziemiach katedry fromborskiej, w pobliżu ołtarza należącego do jego
kanonii. (Benon Frąckowski)
SKĄD TEN ANIOŁ?
Według
legendy Anioł w Toruniu pojawił się, gdy w 1499 roku wyśnił go pewien
franciszkanin. Owy Anioł przyniósł ogłosił, że w 1500 roku grzeszni mieszkańcy
doprowadzą do ruiny swoje miasto i siebie samych. Mieszkańcy dostali jednak w
sennej przepowiedni szansę na odkupienie win, bowiem mieli przywdziać wory
pokutne i prosić o przebaczenie. Torunianie nie pokpili tej przepowiedni i
postąpili zgodnie z wolą Anioła. Ponadto odlali wielki ważący 7 ton dzwon - Tuba
Dei (Trąba Boża), który został amontowano na wieży Kościoła pod wezwaniem św.
Janów. Dzwon ofiarowany Bogu, w zamian za odstąpienie od wymierzenia kary, stał
się zbawienny, bowiem dobry Bóg postanowił wziąć miasto pod swoją opiekę i
objawił mieszkańcom Anioła, któremu wręczył klucze do miasta i uczynił jego
strażnikiem. Torunianie uznali to wydarzenie za prorocze i obrali go za swój
symbol.
Tak więc od XV wieku Anioł jest elementem wpisanym w herb Torunia, a po raz
pierwszy pojawia się po zakończeniu wojny trzynastoletniej i przetrwała do
obecnych czasów w formie pieczęci i oficjalnych znaków miejskich. Wcześniej
postać anioła nie była wykorzystywana w toruńskich znakach, bo od momentu
założenia Torunia przez Krzyżaków w 1233 r., najstarsza doszukano się pieczęci
toruńskiej (nazywanej Maryjną, z Madonną lub wielką). Symbol ten przedstawiałał
dwie okrągłe baszty z bramą pośrodku. W łuku bramy na tronie siedziała Matka
Boska z Dzieciątkiem. Madonna z pieczęci była ubrana w welon, na głowie miała
koronę z trzech lilii, a na piersiach zawieszony medalion. Pieczęć ta służyła do
oznaczania ważnych dokumentów. Jej odcisk znalazł się np. na słynnym traktacie
pokojowym zawartym w Toruniu w 1411 r. po bitwie grunwaldzkiej, ale również na
dokumencie potwierdzającym przyłączenie się Torunia do Związku Pruskiego w 1440
r. Ostatni raz użyto jej jednak w XX wieku - opieczętowano nią dokument nadania
marszałkowi Edwardowi Rydzowi-Śmigłemu honorowego obywatelstwa Torunia.
Pierwszy dokument z nową pieczęcią i Aniołem w wizażu, został wydany w
styczniu 1470 r. Po raz pierwszy pojawił się na niej motyw anioła
toruńskiego, podtrzymującego używaną wcześniej tarczę herbową, na której
przedstawiano trzy miejskie baszty z uchyloną bramą pośrodku. W tu przypadki
wprowadzenie anioła do herbu Torunia uzasadniano długotrwałą i bardzo
obciążającą dla miasta wojnąi wolą odwołania się mieszkańców do boskiej pomocy.
Pod koniec XV wieku wprowadzono nową wersję pieczęci, na której toruński anioł
zmienił nieco swoją pozycję: przedstawiono go w pozycji klęczącej i lekko
pochylonej nad trzymaną przez niego tarczą. Anioł w tej wersji pieczęci
znajdował się przez ponad 300 lat.
Anioł toruński pojawiał się również na pieczęciach Magistratu Miasta Głównego
Torunia w okresie Księstwa Warszawskiego, a także w okresie rozbiorów w XIX
wieku. Pilnował on miasta również w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W
1936 r. minister spraw wewnętrznych zatwierdził herb Torunia, w którym "tarczę
herbową trzyma klęczący anioł w szacie błękitnej ze skrzydłami srebrnemi. Włosy
anioła czarne, twarz i ręce barwy naturalnej”. Anioł z toruńskiego herbu został
jednak usunięty po II wojnie światowej, ale powrócił na swoje miejsce z końcem
grudnia 1991 r.
Dziś toruński anioł strzeże jak w przeszłości całego Torunia. Jego wizerunek
obecny jest zwłaszcza na toruńskiej starówce. Znajduje się m.in. na szczycie
budynku w Łuku Cezara, na fasadzie Dworu Artusa, nad bramą Ratusza
Staromiejskiego czy w witrażu nad wejściem do głównego budynku Urzędu Miasta
Torunia.
FLISAK TO NIE SKRZYPEK
Ze
względu na swoje położenie nad Wisłą, przygraniczny charakter i kontakty z
licznymi miastami Europy, Toruń od początku swego istnienia w XIII wieku
odgrywał ważną rolę w handlu europejskim. Częścią handlowego profilu miasta jest
tradycja flisacza, o której przypomina jedna z najsłynniejszych legend
toruńskich o flisaku grającym na skrzypcach, któremu udało się w trakcie plagi
żab wyprowadzić tysiące płazów z miasta. Na cześć tego bohatera w 1914 r. w
Toruniu powstał pomnik flisaka. Obecnie pomnik-fontanna toruńskiego flisaka
otoczonego gromadą żab stoi przy południowo-zachodnim narożniku Ratusza
Staromiejskiego.
Do toruńskiej tradycji flisaczej należał zasłużony odpoczynek w mieście
Kopernika załóg po kilkutygodniowym pobycie na rzece. W Toruniu odbywały się z
reguły ceremonie pasowania młodych fryców na prawdziwych flisaków. Miejscem ich
tradycyjnych spotkań była nieistniejąca flisacka gospoda "Pod Turkiem" na Rynku
Staromiejskim, a od momentu wybudowania na toruńskim rynku w 1853 r. pomnika
Mikołaja Kopernika, stał się on ulubionym miejscem spotkań i wypoczynku
flisaków.
Toruń w średniowieczu doskonale spełniał rolę
miasta składowego. Aktywna wymiana z europejskimi miastami hanzeatyckimi
zapewniała dostawy do miasta towarów zamorskich, które docierały tutaj głównie
Wisłą z Gdańska. Polscy kupcy natomiast dostarczali do Torunia głównie drewno,
zboże i skóry. Dzięki uzyskaniu przez miasto w XIV wieku prawa składowego kupcy
wykładali swoje towary w Toruniu przez 5 dni. Z czasem przywilej ten przejął
Gdańsk, ale i tak Toruń nadal dobrze pełnił rolę pośrednika w handlu towarami
spławianymi Wisłą z południowej części Polski. Znaczenie miasta wynikało z tego,
że posiadało ono strategiczną przeprawę mostową przez Wisłę oraz z tego, że
znajdowało się na szlaku wodnym sięgającym nawet Włodzimierza Wołyńskiego.
Tradycje flisackie były związane są z handlowym charakterem miasta. Pierwotnie
flis oznaczał uprawianie żeglugi śródlądowej na statkach i łodziach. Toteż
flisakami byli kupcy korzystający z tych środków transportu. Równolegle z
tradycją flisaczą rozwijał się w Toruniu spływ drewna powiązanego w tratwy. Była
to tzw. orylka, a ludzi zajmujących się nią nazywano orylami. Spław drewna
bezpośrednio na rzece był na tyle ważną dziedziną handlu krzyżackiego, polskiego
i pruskiego, że utrzymał się w mieście aż do czasów II wojny światowej. Ilość
drewna, jaka przechodziła w pobliżu miasta przez Wisłę, była olbrzymia. W 1903
r. wybudowano na toruńskim wiślanym nabrzeżu port do przeładunku i
przechowywania drewna o powierzchni 66 ha (można było w nim przechować 110 tys.
m sześc. drewna). Drewno spławiane przez flisaków było transportowane w różnych
czasach w kierunku północnym lub zachodnim. Docierało więc nie tylko do Gdańska,
gdyż w XIX wieku po wybudowaniu Kanału Bydgoskiego Toruń stał się częścią
pruskiego systemu wodnego, który pozwalał na spławianie drewna do Szczecina, a
potem do Berlina. Ocenia się, że flisaczy transport drewna Wisłą przez Toruń
osiągnął największy poziom w latach 1910-1912 oraz podczas I wojny światowej.
Ze względu na to, że od 1826 r. w Toruniu działał główny urząd celny, flisacy
musieli zatrzymywać się w mieście w oczekiwaniu na przyjęcie i oclenie swojego
towaru. To zdecydowało o krystalizowaniu się w obrębie miasta folkloru
flisackiego. Flisacy stali się licznymi i widocznymi gośćmi miasta, które było
metą ich długiej, rzecznej wędrówki z terenów zaboru rosyjskiego i
austriackiego. Drewno dostarczone przez flisaków z tych ziem do toruńskiego
portu drzewnego było przejmowane przez tutejszych flisaków. Docierało ono do
Torunia z rejonów położonych nie tylko nad Wisłą, ale także Bugiem, Narwią,
Drwęcą, Sanem czy małą Tanwią w Małopolsce, nad którą położona była wieś Ulanów
słynąca z dostarczania najlepszych flisaków polskich, zwłaszcza zaś przywódców
drużyn flisaczych. Parający się flisem podtoruńscy wodniacy najczęściej
mieszkali w pobliskiej Złotorii i Kaszczorku. Obie te wioski leżały w pobliżu
ujścia Drwęcy do Wisły i to decydowało o ich roli w handlu flisaczym (w Złotorii
cło pobierano w komorze celnej już w XIV wieku). Toruńscy flisacy mieszkali
głównie w nadwiślańskiej osadzie Rybaki.
Spływ drewna na długim dystansie był wielką sztuką. Flisacy łączyli 8-12 pni
drewna w tzw. tablice lub tafle. Ich szerokość dostosowywano do rzeki, po której
tablice miały płynąć. Wiślane tablice osiągały 5-10 m szerokości. Łączyły je
poprzeczne bale zwane klistrami. Szereg połączonych tablic (tzw. pas) mógł mieć
nawet 120 m długości. Wisła pozwalała na łączenie pasów wszerz i dlatego na
rzece mogły pojawiać się olbrzymie zestawy pasów o szerokości nawet 60 m. Na
czele pasa znajdowała się głowa, ostatnią tratwę nazywano colem. Spławiane
drewno było ogólnie nazywane lasem. Toruń natomiast był dla wielu flisaków
palem, czyli miejscem docelowym spływu. Szefa jednego transportu nazywano
retmanem, który dowodził grupą flisaków. Ze względu na to, że flis jednego
transportu drewna trwał niejednokrotnie bardzo długo, flisacy budowali na swoich
pasach słomiane zadaszenia i budki noclegowe. Flis mógł odbywać się od wczesnej
wiosny, kiedy Wisła uwalniała się od zimowej kry, a kończył późną jesienią.
TORUŃ DZIŚ
Po II wojnie światowej Toruń utracił funkcję stolicy
województwa, siedziby okręgowych władz wojskowych i kolejowych. Uzyskał
natomiast uniwersytet. Podstawą jego kadry stali się przybyli z Wilna pracownicy
Uniwersytetu Stefana Batorego. Przyjechała stamtąd nielegalnie nawet pewna część
zbiorów bibliotecznych. Uczelnia przyjmując za patrona Mikołaja Kopernika
utworzyła m. in. liczącą się Katedrę Astronomii. Absolutnym novum było
powołanie, w ramach Wydziału Sztuk Pięknych, Katedry Zabytkoznawstwa i
Konserwatorstwa. Inicjatorem i głównym realizatorem tego przedsięwzięcia był
przedwojenny Generalny Konserwator Zabytków, profesor Jerzy Remer. Z biegiem lat
ten unikalny kierunek nauczania zyskał rozgłos i uznanie w skali
międzynarodowej.
Poczynając od końca lat 60-tych znacznie rozbudowały się
nowe, peryferyjne dzielnice Torunia. Rozpoczęto wznoszenie miasteczka
uniwersyteckiego, wielu zakładów przemysłowych, nowych obiektów sportowych i
osiedli mieszkaniowych. W stosunku do okresu międzywojennego ponad dwukrotnie
wzrosła ilość mieszkańców, osiągając obecnie liczbę ponad 200 tys. Dzielnica
staromiejska, zgodnie z opracowanym w 1958 r. programem, została odciążona z
nadmiaru mieszkańców i uciążliwych funkcji, ale nadal tworzy centrum handlowe i
usługowe, a nade wszystko kulturalne i turystyczne i jako taka dobrze służy
współczesności.
Swoją kulturalną stronę Toruń współcześnie podkreślił w roku 2015 oddając do użytku Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki, które było nagradzane wieloma prestiżowymi nagrodami, włącznie z tym że znalazło się na liście 7 Nowych Cudów Polski nadany przez "National Geographic" - Bryła Roku 2015 czy tytuł "najlepszy projekt kulturalny" przyznany na festiwalu architektury w Barcelonie.
Ponadto w albumie "100 współczesnych domów z cegły" wydawnictwa Taschen autor Philip Jodido zebrał wszystkie, jego zdaniem, najpiękniejsze budynki z całego świata w sferze publicznej i mieszkalnej. Fotografik publikując swój prestiżowy album, znalazł miejsce również dla CKK Jordanki. Wyróżnienie to było o tyle prestiżowe, że toruńska budowla. była jedynym polskim akcentem, w wydaniu które publikowało największe na świecie wydawnictwo książek poświęconych sztuce.
Philip Jodido pokulił się również o mały komentarz do swojego zdjęcia, który brzmiał: "Koncerty odbywają się tu w intymnej atmosferze, pod parasolem z czerwonej cegły. Dzięki niecodziennemu zastosowaniu cegły - pokruszony surowiec wymieszano z cementem - architekt stworzył niepowtarzalny efekt".
Źródło: www.um.torun.pl
TORUŃSKIE DATY
1228 - Książę Konrad Mazowiecki
nadał zakonowi niemieckiemu NMP ziemię chełmińską
1230 - osadzenie się Krzyżaków na terenie obecnej wsi Stary
Toruń
1233 - nadanie Toruniowi praw miejskich
1252 - zwolnienie kupców toruńskich od ceł na lądzie i wodzie -
pierwszy przywilej dla kupiectwa toruńskiego
1264 - nadanie praw miejskich Nowemu Miastu (już istniejące,
odtąd nazywano Starym)
1280 - Toruń zostaje członkiem Hanzy, port wiślany przyjmuje
statki morskie
1303 - rozpoczęcie budowy ratusza nowomiejskiego
1351 - wielki pożar miasta
1365 - nadanie Toruniowi przywileju prawa składu
1385 - podwyższenie wieży ratusza staromiejskiego
1397 - powstanie tajnego Związku Jaszczurczego dla obrony przed
uciskiem Krzyżaków
1410 - złożenie hołdu królowi polskiemu
1411 - pierwszy pokój toruński
1419 - budowa pierwszego mostu łyżwowego na Wiśle
1425 - rozpoczęcie budowy Zamku Dybowskiego
1430 - budowa hełmu wieży ratusza staromiejskiego
1440 - Toruń wziął udział w założeniu w Kwidzynie tzw. Związku
Pruskiego. Miasto zostało siedzibą naczelnej władzy Związku
1454 - zdobycie przez mieszczan zamku krzyżackiego i jego
całkowite zburzenie
1454 - oblężenie miasta przez Krzyżaków, pożar dużej części
Nowego Miasta
1466 - drugi pokój toruński
1468 - początek rozbudowy staromiejskiego kościoła Świętych
Janów
1473 - urodził się Mikołaj Kopernik, twórca teorii
heliocentrycznej, wyłożonej w dziele "De revolutionibus"
1485 - rozpoczęcie zjazdu stanów Prus Królewskich
1497 - rozpoczęcie budowy stałego mostu przez Wisłę
1500 - zawieszenie w kościele Świętych Janów słynnego dzwonu
"Tuba Dei" - największego wówczas w Polsce
1520 - początki reformacji w Toruniu
1521 - zawarto rozejm polsko-krzyżacki tzw. kompromis toruński
1523 - krwawe rozruchy, będące wyrazem konfliktów społecznych,
uśmierzone przez króla Zygmunta I
1531 - zniesienie opłaty mostowej uiszczanych przez kupców
1537 - pozbawienie Torunia pełnego prawa składu
1555 - Podgórz, osada na lewym brzegu Wisły uzyskała prawa
miejskie z nadania Zygmunta III
1558 - przywilej królewski zezwalający na swobodę wyznawania w
Toruniu wiary luterańskiej
1568 - powstanie pierwszej oficyny drukarskiej
1587 - królewskie zatwierdzenie wolności wyznania luterańskiego
1594 - podniesienie Gimnazjum Akademickiego (istniejącego od
1568) do rangi szkoły akademickiej
1626 - obrady sejmu polskiego
1629 - odparcie pierwszego najazdu szwedzkiego, całkowite
zniszczenie przedmieść miasta
1645 - obrady Colloquium Charitativum czyli "Rozmowa Braterska"
przedstawicieli różnych wyznań chrześcijańskich: katolików, luteranów oraz
kalwinów
1655 - drugi najazd szwedzki i poddanie się miasta
1658 - długotrwałe oblężenie bronionego przez Szwedów miasta
przez wojska polskie uwieńczone zdobyciem grodu
1693 - przebudowa fasady pałacu Dąmbskich
1697 - przebudowa fasady i klatki schodowej kamienicy "Pod
Gwiazdą"
1703 - oblężenie i zdobycie miasta przez wojska szwedzkie,
znaczne zniszczenia Starego Miasta
1703 - pożar Ratusza Staromiejskiego i wielu gotyckich i
renesansowych kamienic
1724 - "Tumult toruński" czyli gwałtowne starcia między
katolikami i luteranami
1756 - ukończenie budowy zboru ewangelickiego przy Rynku
Staromiejskim
1758 - rozpoczęcie czteroletniej okupacji przez wojska
rosyjskie
1762 - ukazał się pierwszy numer czasopisma "Thornische
Nachrichten von Gelehrten Sachen"
1771 - urodził się Samuel Bogumił Linde, twórca pomnikowego
dzieła "Słownik języka polskiego"
1772 - pierwszy rozbiór Polski - granica zaboru oddzieliła od
Torunia jego dobra ziemskie, które przypadły Prusom
1793 - drugi rozbiór Polski - Toruń przyłączony do Prus staje
się miastem powiatowym
1806 - zdobycie miasta przez wojska francuskie
1807 - Toruń znalazł się w obrębie Księstwa Warszawskiego
1813 - oblężenie i zdobycie miasta przez wojska rosyjskie,
zniszczenie wszystkich przedmieść
1818 - rozpoczęcie budowy nowoczesnej fortyfikacji
1853 - uroczyste odsłonięcie odlanego z brązu pomnika Mikołaja
Kopernika
1856 - wydrukowanie po raz pierwszy na ziemiach polskich "Pana
Tadeusza" Adama Mickiewicza
1861 - utworzenie muzeum miejskiego
1862 - budowa linii kolejowej łączącej Bydgoszcz z Warszawą
1867 - wydrukowanie pierwszego numeru "Gazety Toruńskiej"
1871 - podniesienie Torunia do rangi pruskiej twierdzy klasy
pierwszej
1871 - pod naporem lodu runął most palowy na Wiśle
1873 - rozpoczęcie rozbiórki większości średniowiecznych murów
obronnych, baszt i bram
1875 - założenie Toruńskiego Towarzystwa Naukowego
1881 - rozpoczęcie budowy szeregu neogotyckich gmachów
użyteczności publicznej,
1891 - powstanie polskiej Spółki Ziemskiej
1899 - ulicami miasta przejechał pierwszy tramwaj elektryczny
1919 - powrót Torunia w granice Rzeczypospolitej Polskiej
1920 - uroczyste wkroczenie wojsk polskich do miasta
1920 - Toruń stolicą województwa pomorskiego
1931 - początek intensywnej rozbudowy miejskiej, przebudowa
układu komunikacyjnego
1934 - zakończenie, rozpoczętej w 1928 budowy mostu drogowego
1935 - uruchomienie radiostacji toruńskiej, drugiej w kraju pod
względem mocy
1939 - początek okupacji hitlerowskiej
1945 - oswobodzenie miasta spod okupacji niemieckiej przez
wojska radzieckie
1945 - przeniesienie stolicy województwa do Bydgoszczy
1945 - powołanie do życia Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
1948 - początek budowy Pomorskich Zakładów Wytwórczych
Aparatury Niskiego Napięcia
1964 - zakończenie remontu i adaptacji na cele muzealne Ratusza
Staromiejskiego
1967 - rozpoczęcie budowy miasteczka uniwersyteckiego
1970 - uruchomienie wielkich fabryk: Zakładu Tworzyw Sztucznych
"Elana", Toruńskiej Przędzalni Czesankowej, Oddziału Stoczni Gdańskiej "Towimor"
1973 - uroczyste obchody 500 rocznicy urodzin Mikołaja
Kopernika
1975 - utworzenie województwa toruńskiego ze stolicą w Toruniu
1992 - ustanowienie Diecezji Toruńskiej
1993 - powołanie do życia Wyższego Seminarium Duchownego
1999 - Toruń oraz duża część województwa toruńskiego został
włączony do województwa kujawskiego-pomorskiego z siedzibą Wojewody w Bydgoszczy
oraz Marszałkiem i sejmikiem samorządowym w Toruniu.
1999 - wizyta Papieża Jana Pawła II w
Toruniu
2005 - odsłonięcie tablicy upamiętniającej wizytę papieską w Toruniu
2006 - otwarcie Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej
2007 - toruńska panorama nadwiślańska głosami czytelników gazety
"Rzeczpospolita" i internautów została uznana za drugi z siedmiu cudów Polski.
2008 - otwarcie pierwszego po II Wojnie Światowej Centrum Sztuki
Współczesnej w Polsce.
2009 - oddano do użytku publicznego najnowocześniejszy obiekt żużlowy w
Europie - Motoarena im. Mariana Rosego
2009 - wyremontowano toruński deptak (ul. Szeroką) nadając mu nowy
wizualny charakter, poprzez wkomponowanie w nawierzchnię herbów miast.
2010 - w dniu 537 urodzin Mikołaja Kopernika, sprowadzono do Torunia odnalezione we Fromborku zwłoki wielkiego astronoma
(miesiąc wcześniej Unia Chemii Czystej i Stosowanej podjęła decyzję o nadaniu pierwiastkowi o LA 112 nazwy COPERNICIUM)
2010 - podpisano umowę na budowę drugiego mostu drogowego przez Wisłę
2011 - 14 października otwarta została pierwsza w regionie autostrada, łącząca
Toruń z Bałtykiem
2013 - otwarcie młyna wiedzy przy dworcu PKP Toruń Wschodni
2013 - otwarcie przeprawy przez Wisłę im. Elżbiety Zawadzkiej
2015 - Oddano do użytku Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki, które znalazło się na liście 6
najlepszych projektów w ramach zestawienia World Architecture News Award 2016 w
kategorii "beton w architekturze".
2018 - Robotnicy pracujący przy przebudowie pl. bp. Chrapka odkrywają pod
ziemią stalowy most, będący częścią XIX-wiecznej Twierdzy Toruń. Most służył w
latach 80, XIX w. do wyprowadzania ruchu z miasta Bramą Lubicką w kierunku
przedmieść.
2019 - Przed Dworem Artusa, w "Piernikowej Alei Gwiazd" odsłonięto
"Katarzynkę Toruńskich Aniołów.
2023 - 25.08 - Otwarto nową trasę tramwajową, która skomunikowała północą
część miasta (osiedle Wrzosy i Jar) z centralną, wschodnią i zachodnią częścią
miasta.
KLUBY SPORTOWE STARTUJĄCE W ROZGRYWKACH LIGOWYCH |
|||
Klub Sportowy Toruń SA żużel www.speedway.torun.pl |
Miejski Międzyszkolny Klub Sportowy
"Katarzynki" koszykówka kobiet www.energa-katarzynki.pl |
Klub Sportowy "MARWIT" futsal www.ksmarwit.pl |
Klub Sportowy Toruń HOKEJOWA SA hokej na lodzie www.torunskihokej.pl |
Klub Sportowy "Pomorzanin" hokej na trawie www.pomorzanin-torun.pl |
Miejski Międzyszkolny Klub Sportowy
"Pierniki" koszykówka mężczyzn www.mmks.siden.pl |
Klub Sportowo-Turystyczny "Energa-Manekin
Toruń" tenis stołowy www.energa-manekin.pl |
Miejski Klub Lekkoatletyczny Toruń lekkoatletyka www.mkl.mosir.torun.pl |
Toruński Klub Sportowo-Turystyczny
"Budowlani" siatkówka kobiet - I liga www.budowlani-torun.pl |
Toruński Klub Piłkarski ELANA SA piłka nożna www.elanatorun.com |
Akademicki Związek Sportowy piłka ręczna mężczyzn www.azs-umk-torun.pl |
|
Akademicki Związek Sportowy szachy www.azsumk.pl |
Klub Sportowy Angels Toruń futbol amerykański www.torunangels.pl |
||
STOWARZYSZENIA I ZWIĄZKI SPORTOWE |
|||
Toruńskie Stowarzyszenie Żeglarzy
Morskich żeglarstwo |
Stowarzyszenie Grupa Falco motolotniarstwo www.grupafalco.pl |
Stowarzyszenie Motosport Castrol
Team motocross www.motosport.torun.com.pl |
Toruński Klub Sportowy Darta dart www.pompatorun.za.pl |
STADIONY |
|||
Stadion Miejski im. Grzegorza
Duneckiego (lekkoatletyczny i piłkarski) ul. Bema 23/29 www.mosir.torun.pl/stadiony/stadion-miejski.html |
Zmodernizowany, lekkoatletyczno-piłkarski
stadion wyposażony w kompleksowy sprzęt do rozgrywania zawodów. Bieżnia
wyłożona wykładziną "mondo". Stanowiska do pchnięcia kulą oraz klatką do
rzutu dyskiem i młotem. Wielokierunkowe rozbiegi do skoku w dal, o
tyczce i wzwyż oraz rzutu oszczepem. Na stadionie jest pełnowymiarowe boisko piłkarskie o wymiarach 103 m x 68,5 m. Pod trybuną główną znajdują się szatnie dla sędziów i zawodników wraz z kabinami kąpielowymi, pokojem medycznym, depozytem oraz pokojem cateringowym. Boisko ma licencję PZPN, a sprzęt lekkoatletyczny certyfikat IAAF. |
||
Motoarena Toruń im. Mariana Rosego (żużlowy) ul. Pera Jonssona 7 www.mosir.torun.pl/stadiony/motoarena.html |
Oddany do użytku w 2009 r.,
najnowocześniejszy stadion żużlowy na świecie. Tor żużlowy tradycyjny, o
nawierzchni granitowej, z odwodnieniem. Długość toru 325 metrów, długość
prostych 62 m, promień łuków 31 m. Szerokość toru: na prostych 12 m, a
na łukach 18 m. Nachylenie toru na prostych 4% tj. 50 cm , a na łuku 6/7
% tj. 110 cm. Tor otoczony bandą oddaloną od widowni pasem o szerokości
3 m. Zaplecze techniczne z 24 niezależnymi boksami. Widownia z 15 tys. miejsc siedzących oraz dodatkowo 3 tys. miejsc stojących. Pierwszy rząd widowni na wysokości 2 m nad torem. Obiekt przystosowany dla osób niepełnosprawnych. Nowoczesne zaplecze gastronomiczne (restauracja, sześc barów, 2 bufety) oraz sanitarne. Parkingi dla samochodów i autokarów wokół obiektu. |
||
HALE SPORTOWE |
|||
Hala Zespołu Szkół Przemysłu Spożywczego i VIII LO ul. Grunwaldzka 33/35 |
Hala Zespołu Szkół nr 28 ul. Przy Skarpie 13 |
Hala Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 4 ul. Warszawska 1/5 |
Hala "Olimpijczyk" ul. Słowackiego www.mosir.torun.pl/hale/hala-sportowa-olimpijczyk.html |
Hala sportowo-widowiskowa ul. Bema 73-89 |
Hala tenisowa Centrum Sportowo-Rekreacyjne Przy Skarpie ul. Przy Skarpie 4 |
||
Boiska | Korty tenisowe | Lodowiska | Baseny |
Wielofunkcyjne ul. Storczykowa (siatkówka, koszykówka) ul. Gościnna (siatkówka, koszykówka)
Piłkarskie |
Centrum Sportowo-Rekreacyjne
przy ul. Przy Skarpie 4 Zespół dziewięciu kortów tenisowych z nawierzchnią ceglaną (kort centralny z trybynami) + kort treningowy z trawą syntetyczną www.mosir.torun.pl/inne/korty-tenisowe.html Centrum Sportowo-Rekreacyjne przy ul. Armii Ludowej 45/47 Kort z nawierzchnią syntetyczną Zespół Szkół nr 31, ul. Dziewulskiego 41b Kort z nawierzchnią naturalną |
Kryte Lodowisko Tor-Tor, ul. Bema 23/29 + druga płyta treningowa www.mosir.torun.pl/lodowiska/tor-tor.html Sezonowe Centrum Sportowo-Rekreacyjne przy ul. Przy Skarpie 4 www.mosir.torun.pl/lodowiska/lodowisko-przy-skarpie.html Zespół Szkół nr 10, ul. Św. Katarzyny 9 www.mosir.torun.pl/lodowiska/lodowisko-plac-katarzyny.html |
Ogólnomiejskie baseny kryte Mini Aquapark, ul. Hallera 79 www.mosir.torun.pl/baseny/mini-aquapark-hallera.html Kryta pływalnia przy ul. Bażyńskich 9/17 www.mosir.torun.pl/baseny/kryta-pywalnia-bayskich.html Szkolne baseny kryte Szkoła Podstawowa nr 32, ul. Kosynierów Kościuszkowskich 11 Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 3, ul. Raszei 1 Zespół Szkół nr 5, ul. Kard. S. Wyszyńskiego 1/5 Zespół Szkół nr 8, ul. Łyskowskiego 28 Zespół Szkół nr 16, ul. Dziewulskiego 2 Zespół Szkół nr 24, ul. Ogrodowa 3/5 Zespół Szkół nr 28, ul. Przy Skarpie 13 Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2, ul. Kosynierów Kościuszkowskich nr 6 Zespół Szkół Mechanicznych, Elektrycznych i Elektronicznych, ul. Św. Józefa 26 Letnie baseny napowierzchniowe Centrum Sportowo-Rekreacyjne ul. Przy Skarpie 4 |
INNE OBIEKTY I ORGANIZACJE SPORTOWE |
|||
Ognisko Sportu Niepełnosprawnych "Alfa Sport Toruń" sport osób niepełnosprawnych |
Toruńskie Towarzystwo Cyklistów kolarstwo www.ttc.torun.pl |
MKP Toruńczyk Masters pływanie www.torunczyk.rtechnologies.pl |
|
Tor cartingowy ul. Pera Jonssona 7 |
Tor Rally-Cross ul. Bielańska 65 |
BMW Klub Toruń motoryzacja www.bmwklubtorun.pl |
|
Skate-Park ul. Bema 23/29 ul. Rydygiera 12a ul. Chrobrego (pod wiaduktem Kościuszki) |
Toruńskie Stowarzyszenie Paintball "Pro-Paint" paintball www.pro-paint.pl |
Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Freediving Poland nurkowanie www.freediving.com.pl |
|
Toruńskie Towarzystwo Koszykówki WAX koszykówka |
|||
Szlaki rowerowe poza miasto Ciekawą propozycją dla miłośników turystyki rowerowej są szlaki prowadzące z Torunia do pobliskich miast lub miejscowości. Niektóre ze szlaków są już szczegółowo opisane na stronie miejskiego oddziału PTTK. Poniżej lista tras i linki do opisów: |
|||
Czernikowo - Witowąż - Pokrzywno - Wilcze Kąty - Zabłocie - Trakt Nowożytny - Nowogródek - jezioro Zacisze - Osówka - Czernikowo szlak TO-7006-c, długość: 30,0 km ("Szlak Rowerowy po Gminie Czernikowo") |
|||
Toruń - Papowo Toruńskie Koniczynka -
Lipniczki - Turzno - Gronówko - jezioro Kamionki - Gronowo - Młyniec szlak TO-7005-y, długość: 28,0 km, ("Szlak Rowerowy Toruń - J. Kamionki - Młyniec") |
|||
Toruń - Przysiek - Czarne Błoto - Zarośle
Cienkie - Rzęczkowo - Skłudzewo - Bolumin - Wałdowo - Ostromecko -
Bydgoszcz długość: 57,1 km, ("Szlak Rowerowy Toruń - Bydgoszcz") |
|||
Toruń - Olek - Wąbrzeźno - Radzyń
Chełmiński - Grudziądz szlak TO-7001-n, długość: 82,0 km |
|||
Toruń - Barbarka - Zamek Bierzgłowski -
Unisław - Chełmno szlak TO-7002-c, długość: 60,0 km |
|||
Toruń - Golub-Dobrzyń - Brodnica - Radomno szlak TO-7003-z, długość: 130,0 km |
|||
Toruń - Łąkorz - Świecie n/Osą - Radzyń
Chełmiński - Grudziądz szlak TO-7004-y, długość: 60,0 km |
|||
Toruń - Czerniewice - Brzoza Toruńska -
Otłoczyn - Ciechocinek - Raciążek - Nieszawa - Przypust - Wólne -
Włoszyca - Gąbinek - Włocławek Zazamcze długość: 63 km, ("Szlak Rowerowy Toruń - Włocławek") |
FINANSOWANIE STOWARZYSZEŃ KULTURY FIZYCZNEJ PRZEZ
MIASTO
Wszystkie stowarzyszenia sportowe, międzyszkolne kluby sportowe, mogą ubiegać
się o dotacje z budżetu miasta na organizację np. letnich obozów sportowych dla
dzieci i młodzieży zrzeszonych w klubach sportowych, koszty szkolenia,
utrzymanie bazy treningowej, udział w zawodach, zakupy sprzętu, organizacje
imprez.
Sposób przyznania dotacji reguluje przyjęta przez Radę Miasta Torunia uchwała o trybie udzielania dotacji z budżetu Miasta, sposobie ich rozliczania i kontroli oraz innych formach współpracy z podmiotami nie zaliczanymi do sektora finansów publicznych i nie działającymi w celu osiągnięcia zysku.
Organizacje pozarządowe mogą otrzymywać od Miasta wsparcie finansowe jak i
pozafinansowe.
Wsparcie pozafinansowe może przybierać m.in. następujące formy:
współorganizacji przedsięwzięć, udostępniania lokali na korzystnych warunkach,
udostępniania sal na spotkania na korzystnych warunkach, wspólnej działalności
na rzecz podnoszenia jakości działań organizacji pozarządowych, pomocy
merytorycznej dla realizowanych projektów, promocji działań sektora
pozarządowego.
Wsparcie finansowe
Miasto udziela wsparcia finansowego organizacjom pozarządowym w postaci:
- małych dotacji
- dużych dotacji
- zleceń realizacji zadań własnych
Środki finansowe Miasta przewidziane na wsparcie finansowe dla organizacji
pozarządowych określa uchwała budżetowa na dany rok budżetowy lub, do czasu
uchwalenia budżetu, projekt budżetu.
Ocena i wybór projektu dotowanego
Zarząd Miasta Torunia dokonuje wyboru przedsięwzięcia, wspieranego przez
Miasto z uwzględnieniem w szczególności:
-
spełnienia warunków formalno prawnych wniosku,
- znaczenia przedsięwzięcia dla realizowanych przez Miasto celów i zadań,
- możliwości kontynuacji przedsięwzięcia po jego zakończeniu,
- zasady celowości i efektywności wykorzystania środków publicznych,
- oceny możliwości realizacji przedsięwzięcia przez podmiot wnioskujący,
- analizy i oceny wykonania poprzednich przedsięwzięć danego podmiotu, zwłaszcza uzyskanych efektów, spełnienia celów,
rzetelności i terminowości ich realizacji oraz rozliczenia otrzymanych na ten
cel środków.
Szczegółowe informacje nt. udzielania dotacji
można znaleźć na stronach internetowych
Biura Współpracy
www.um.torun.pl
Placówka | Adres | Telefon | Orientacyjna cena
za dobę min-max ze śniadaniem |
"Twierdza Toruń" - schronisko | 87-100 Toruń ul. Chrobrego 86 |
tel. (56) 655-82-36 fax(56) 658-31-92 |
pokój z łazienką ok.40 zł, pokój bez łazienki 29 zł śniadanie ok. 10 zł, obiad ok. 19 zł |
Szkolne schronisko młodzieżowe | 87-100 Toruń ul. Józefa 26 |
tel. (56) 659-61-84 dzwonić 7-11lub 16-22 |
20 zł z pościelą bez wyżywienia pokój wieloosobowy |
Hotel "Kopernik" | 87-100 Toruń ul. Wola zamkowa 16 |
tel. (56) 652-25-73 fax 652-25-73 |
jednoosobowy 130 zł, dwuosobowy- 150
zł, lepszy standard jednoosobowy - 200 zł, dwuosobowy -250 zł |
Hotel "Trzy Korony" | 87-100 Toruń, ul. Rynek Staromiejski 21 |
tel./fax (56) 622-60-31 | jednoosobowy
100 zł, dwuosobowy 130 zł |
Hotel "Pod Orłem" | 87-100 Toruń, ul. Mostowa 17 |
tel./fax(56) 622-50-24 | jednoosobowy 148 zł, dwuosobowy 199 zł |
Hotel "Refleks" | 87-100 Toruń ul. Wojska Polskiego 24 |
(56) 623-00-15 | jednoosobowy 120 zł, dwuosobowy 170 zł |
Hotel "Polonia" | 87-100 Toruń, pl. Teatralny 5 |
tel. (56) 622-30-28 fax (56) 622-30-29 |
jednoosobowy 115 zł, dwuosobowy 160 zł |
Hotel "Retman" | 87-100 Toruń, ul. Rabiańska15 |
(56) 657-44-60 | jednoosobowy 160 zł, dwuosobowy 200 zł |
Hotel "Filmar" | 87-100 Toruń, ul. Grudziądzka 45 |
tel. (56) 619-48-00 fax (56) 619-48- 07 |
w tygodniu jednoosobowy 273 zł,
dwuosobowy 316 zł w weekend jednoosobowy 213 zł, dwuosobowy 256 zł. |
Hotel "Gromada" | 87-100 Toruń, ul. Żeglarska 10/14 |
tel. (56) 622-60-60 | jednoosobowy 130 zł dwuosobowy 200 zł. |
Hotel "Etap" | 87-100 Toruń, ul. Popiełuszki 2 |
tel. (56)657-60-01 | jednoosobowy i dwuosobowy w tygodniu
157 zł jednoosobowy i dwuosobowy w weekend 135 zł |
Hotel "Petite Fleur" | 87-100 Toruń, ul. Piekary 25 |
tel. (56) 621-51-00 | w tygodniu jednoosobowy 180 zł,
dwuosobowy 240 w weekend jednoosobowy 168 zł dwuosobowy 216 zł |
Hotel i Karczma "Spichrz" | 87-100 Toruń ul. Mostowa 1 |
tel. (56) 657-11-40 | jednoosobowy 230 zł, dwuosobowy 290 zł |
Hotel "Heban" | 87-100 Toruń ul. Małe Garbary 7 |
tel. (56)652-15-55 fax (56) 652-15-65 |
jednoosobowy 190 zł, dwuosobowy 290 zł apartament 350 zł |
Hotel "Mercure-Helios" | 87-100 Toruń ul. Kraszewskiego 1/3 |
tel. (56) 619-65-50 fax (56) 619-62-54 |
bez śniadania od 180-310 zł zależy od dnia |
Hostel Orange | 87-100 Toruń, ul. Jęczmienna 11 |
tel. (56) 651-84-57 | bez śniadania, 30-45 zł od osoby |
Green Hostel | 87-100 Toruń, ul. Małe Garbary 10 |
tel. 502-482-477 | bez śniadania, 40-50 zł od osoby pokoje z łazienką +10 zł |