rama
PRODUCENCI
JAWA, Antig, Strucha, JHR, Penske
UŻYTKOWANIE - PARAMETRY
Rama jest konstrukcją, która łączy
mechanizmy kierownicze, znajdujące się
na przedzie motocykla, z silnikiem i wszystkimi
elementami tylnego zawieszenia. Obecnie na ryku dostępne są
trzy popularne modele ram JAWA, Antig, Strucha.
W każdym z tych modeli zachowany jest jednak bardzo podobny schemat budowy.
Najważniejszym elementem ramy jest tzw. rama centralna (2),
do której mocowane są pozostałe elementy, jak
przedni widelec, blachy podtrzymujące silnik (1)
i rama tylna (3). Dodatkowo w ramie centralnej
mocuje się zbiornik paliwa, siedzenie, kierownicę. Z kolei na ramie tylnej
mocuje się uchwyt błotnika.
Spotkać można też kompletne, które w swej konstrukcji
posiadają
widelec przedni, ramę środkową, ramę tylną, blachy silnika,
zestaw sworzni, bak paliwa, podnóżki lewy, hak prawy, uchwyt kierownicy, tylny
pałąk, uchwyt siodełka, przednia ośka (rys. obok).
1 | 2 | 3 |
Rama jest bardzo ważnym elementem motocykla
żużlowego, można powiedzieć, że jest jego szkieletem. To, w jaki sposób
pracuje rama, przekłada się na m.in. na prowadzenie motocykla. Odkąd w speedwayu
zaczęto używać silników leżących ramy musiały stać się bardziej elastyczne. W
przeszłości często używane również w Polsce były także ramy angielskiej firmy
Antig, które jednak nigdy nie sprawdziły się jako podwozia do silników
"leżących". Była to rama bardzo sztywna co sprawiało że miała tendencję do
obracania w łuku zawodnika wokół własnej osi, a przy koleinach i zmiennej
przyczepności toru działała jak sprężyna.
W regulaminach sportu żużlowego nie ma w zasadzie żadnych wytycznych w zakresie
kształtu ram do "żużlówek". Dlatego w tej kwestii panuje pełna dowolność. Jedyne
regulaminowe zastrzeżenia dotyczy materiałów, z jakich można ramę wyprodukować.
Do niedawna w konstrukcji motocykli żużlowych nie można było używać tytanu i
mimo, że zapis ten zniesiono, tytan w ramach nadal jest niedozwolony, zarówno w
samej konstrukcji jak i budowie widelca, kierownicy i w osiach obu kół.
Dopuszcza się natomiast tytan np. przy śrubach i nakrętkach. Dlatego współczesne
ramy najczęściej wykonane są z karbonu.
Wizualnie praktycznie bardzo ciężko odróżnić ramy poszczególnych firm. O ile widelec można jeszcze rozróżnić, o tyle środek ramy praktycznie wizualnie niczym się nie różnią. Dobre oko jest w stanie natomiast doszukać się różnic w tylnej konstrukcji ramy. Wielu ludzi z różnych środowisk, jak również inżynierów i konstruktorów, próbuje nieustannie wyprodukować idealną ramę do motocykla żużlowego. Jednak wbrew pozorom nie jest to taka prosta sprawa. Dlatego na rynku obecnie można spotkać w zasadzie tylko trzy firmy, które znajdują uznanie zawodników i są to Jawa, która zbankrutowała, Stucha, która w przejęła rynek po Jawie oraz angielski producent JHR.
W Polsce największą popularnością cieszą się
obecnie ramy firmy Stucha, co wynika głównie z ceny i dostępności
elementów, a konstrukcja ta jest produktem pośrednim między ramą niżej opisaną
ramą Jawy i Antig. Obecnie rama ta wydaje się być najbardziej solidną, a konstrukcją zbliżona
jest do ramy angielskiej.
Wśród zawodników większym uznaniem cieszą się jednak ramy Jawy, jednak
fabryka ta zbankrutowała i ramy tej marki obecnie bardzo trudno kupić.
Jawa oferowała ramę sprawną typu otwartego z rur stalowych o wysokiej wytrzymałości.
Blachy przytrzymujące silnik oraz tylna ich część były ze sobą skręcone na śruby.
Rama była zaopatrzona w ukośny element wzmacniający, przeciwdziałający
deformacji.
Dopełnieniem
ramy był przedni widelec typu teleskopowego o skoku 50 mm, tylne zawieszenie
nie miało amortyzacji. Zbiornik paliwa był zawieszony pod rurą grzbietową ramy, a
zbiornik oleju stanowiła grzbietowa i podsiodłowa rura ramy. Parametrami
charakteryzującymi ramę był:
Rozstaw osi: 1325 mm
Prześwit: 100 mm
Kolejną firmą, która oferuje żużlowe szkielety, jest JHR, jednak w Polsce
praktycznie nie spotyka się ram tej konstrukcji. Firma ta produkuje ramy głównie
na rynek angielski.
W przeszłości producentem ram była tez wspomniana angielska firma Antig, której rama charakteryzowała się większą sztywnością i jest była bardziej odporna na uderzenia od ramy Jawy. Niestety wprowadzenie silników leżących, poczyniło te ramy bezużytecznymi. Szkielet Antiga składał się z części przedniej widelca, środka, części tylnej i blach. Antig oferował również ramę tzw. "kompletną", która zawiera: widelec przedni, rama środkowa, rama tylna, blachy silnika, zestaw sworzni, bak paliwa, podnóżki lewa i prawa, uchwyt kierownicy, tylny pałąk, uchwyt siodełka, przednia ośka.
REGULACJA
Użytkowanie ramy polega na tym, aby nie dopuścić do jej pogięcia, pęknięcia.
Ważne jest aby w ramie solidnie zamocować wszystkie elementy od silnika
począwszy na błotnikach skończywszy.
Do uszkodzenia ram dochodzi najczęściej w wyniku upadku zawodnika. Pogięte ramy
można prostować, ale rama taka nigdy już nie będzie idealnie prosta. Ramy
pęknięte można spawać. Zarówno prostowanie jak i spawanie nie jest zalecane,
z uwagi na bezpieczeństwo. Zawodnicy mając na uwadze i tak niemałe koszty
uprawiania sportu żużlowego decydują się niekiedy na takie zabiegi.
Rama jest w zasadzie elementem, który nie podlega regulacji i można powiedzieć że jest znormalizowany podzespołem całego motocykla. Oznacza to, że do ramy będzie pasował zarówno silnik Jawy jak i GM-a. Regulacji podlegają raczej elementy z nią zespolone, jak np. siodło, kierownica, przedni widelec czy błotnik. Niemniej należy mieć na uwadze, że ramy mogą mieć różne rozmiary. Dla zawodników o niskim wzroście produkowane są ramy, w których nawiercone są otwory do regulowania środka ciężkości. Żużlowcy wysocy regulują środek ciężkości najczęściej za pomocą siodełka, które można przesuwać do przodu i do tyłu według potrzeb zawodnika. Bardzo często zdarza się że zawodnicy podwyższają siodełko za pomocą specjalnych tulejek, które zakłada się pod siodełkiem.
Warto w tym miejscu podkreślić, że w 2004 roku firma Penske wyprodukowała specjalne ramy, a konkretnie przedni widelec dla Tonego Rickardssona. Widelec ten nie trafił jednak do masowej produkcji, głównie z uwagi na wysoką cenę. Podstawową zaletą konstrukcji Penske był zmieniający się kąt ustawienia przedniego koła w stosunku do osi motocykla, przez co żużlowy rumak zmieniał się w dwuślad. Niektórzy zawodnicy efekt ten uzyskiwali poprzez mechaniczne wyginanie nowych ram. Zabieg ten można porównać do ustawiania zbieżności kół w samochodzie, a polegał na tym, że w momencie, gdy żużlowiec składa się do wejścia w wiraż oraz gdy prostuje z na wyjściu motocykl, mimo iż jest pochylony w rzeczywistości jest już ustawiony prostopadle do powierzchni toru, dzięki czemu osiąga szybciej przyczepność. Motocykl z takim rozwiązaniem widelca jest jednak trudniejszy do prowadzenia.
W opisie wykorzystano fragmenty
cyklu felietonów
z toruńskim mechanikiem Dariuszem Sajdakiem
jakie pojawiły się na portalu
www.sportowefakty.pl