PRODUCENCI
Sprężyny - FRJ, BZ, Flemming Graversen, Brian Karger, Otto Weis
UŻYTKOWANIE - PARAMETRY
Silnik
motocykla JAWA-DT jest jednocylindrowy, czterosuwowy, z zaworami zawieszonymi w
głowicy (OHV), o pojemności 497 cm3, chłodzony powietrzem. Karter
silnika, głowica i cylinder są odlane ze stopów lekkich. W odróżnieniu od długoskokowego JAPa silnik JAWA jest silnikiem "podkwadratowym",
skok tłoka jest krótszy od jego średnicy, a więc i popychacze zaworów są
krótsze, rozrząd zaś jest umieszczony wyżej niż w silniku angielskim.
Na każdy zawór przypadają dwie sprężyny śrubowe,
których zadaniem jest domykać zawory podczas pracy.
REGULACJA
Regulacja zaworów jest to jedna z
najważniejszych czynności mających wpływ na trwałość silnika, ale również na
jego parametry "jezdne".
Ogólnie można
powiedzieć, że zawodnik tym szybszy na starcie im ma twardsze sprężyny zaworowe
zamontowane w silniku. Ponadto
idealnym
rozwiązaniem byłoby stałe ograniczenie luzu pomiędzy krzywką, a zaworem do
wartości bliskiej zeru. Mielibyśmy wtedy zagwarantowane precyzyjnie dobrane fazy
rozrządu i cichobieżną pracę układu.
W praktyce jest to niemożliwe ze względu na różne współczynniki rozszerzalności
cieplnej metali, z których wykonano części silnika. Dodatkowo sprawę komplikuje
rozbieżność temperatur osiąganych przez poszczególne elementy. Jest ona znaczna
i zmienna w różnych fazach nagrzewania i obciążenia jednostki napędowej. Z
reguły zawory wydechowe ze względu na silne rozgrzewanie gorącymi spalinami
powinny mieć większy luz podczas pomiaru na zimnym silniku. Inaczej zachowują
się zawory dolotowe cały czas schładzane przez przepływającą mieszankę.
Producenci podają pewien zakres luzu, który jest bezpieczny dla silnika w
każdych warunkach.
Niektórzy mechanicy wyznają zasadę minimalizowania luzów na zaworach. Z kolei
inni wybierają rozwiązania pośrednie. Mają wtedy pewność, że wraz ze
zwiększaniem przebiegu po przeglądzie wartości powinny się zmieścić w normie
niezależnie od kierunku zmian. Ze względu na osiągi najkorzystniejszy jest
minimalny luz, a zatem najdłuższe czasy otwarcia zaworów i lepsze napełnianie i
opróżnianie komory spalania. Niby kilka setnych milimetra to niedużo, ale po
przeliczeniu tego na wartości kątowe różnice robią się znaczne. Nie można jednak
przesadzić, bo podparcie zaworów może doprowadzić do ich nadpalenia w wyniku
przegrzania (nie ma możliwości oddania ciepła w chwili kontaktu przylgni z
gniazdem). Pierwszym objawem jest słabnięcie ciepłego silnika lub/i jego
nierównomierna praca (zjawisko zbliżone objawami do przerw w zapłonie). Za duży
luz powoduje z kolei stukanie. Nie zawsze jest to jednak regułą. Czasami nawet
zbyt duże luzy nie powodują słyszalnych objawów, w innych przypadkach nawet
poprawne wartości mogą wywoływać pozornie niepokojące dźwięki. Dlatego też ocena
ustawień na słuch w większości przypadków jest bardzo myląca, a jedynym słusznym
posunięciem jest dokonanie kontroli i regulacji luzów.
Do kontroli luzów na zaworach służą specjalne listki o odpowiedniej grubości
zwane szczelinomierzami
Zawory
w żużlówce tworzą w głowicy kąt 60°. Natomiast luzy zaworowe winny
utrzymywać parametry na wlocie 0,1 mm, na wylocie 0,15 mm.
Odpowiednie ustawienie sprężyn ma bardzo duże znaczenie dla poprawnej pracy
silnika. Zbyt mocne dociskanie sprężyn powoduje szybsze zużycie zaworów jak i
gniazd zaworowych. Z kolei zbyt małe napięcie sprężyn powoduje że zawór się nie
domyka i może uderzać w denko tłoka, co powoduje zużycie zaworu i tłoka. Zatem
zbyt mocne lub zbyt słabe napięcie sprężyn powoduje szybsze zużycie podzespołów
silnika, a także obniża jego sprawność. Ponadto złe dobranie sprężyn i ich
ustawienie może powodować że silnik będzie pracował poprawnie, ale bardzo
krótko. Dlatego mechanicy starają się tak dobrać sprężyny i tak wyregulować luzy
zaworowe, aby po dwóch trzech wyścigach silnik nie tracił na wartości.
Prezentowany rysunek poglądowy,
nie jest odwzorowaniem zaworu "żużlówki".
Oddaje jednak istotę działania zaworu.
Rysunek pochodzi ze strony
www.e-autonaprawa.pl