PRODUCENCI
Omega, Finn Rune Jensen - t³ok wg jego projektu wykonuje firma Omega, GM (krótki
skok), Acrolaid.
U¯YTKOWANIE - PARAMETRY
Silnik
motocykla ¿u¿lowego jest jednocylindrowy, czterosuwowy, z zaworami zawieszonymi
w g³owicy, o pojemno¶ci 497 cm3, ch³odzony powietrzem. Karter
silnika, g³owica i cylinder s± odlane ze stopów lekkich. Cylinder ma tulejê
cylindrow± ze stopu Niresist Ni 15, w któr± wpasowany jest t³ok, ktory wykonany
jest ze stopów lekkich i zaopatrzony jest w trzy pier¶cienie t³okowe. Gniazda zaworów s± wprasowane w g³owicê na
gor±co.
T³ok pracuje w cylindrze wewn±trz którego wykonuje ruch posuwisto-zwrotny. Ruch
t³oka wywo³any jest przez gazy powsta³e podczas spalania i przenoszony jest na
korbowód z którym po³±czony jest za pomoc± g³ówki korbowodu. Produkt spalania mieszanki paliwowo - powietrznej
(spaliny), przekazuj±c lub odbieraj±c
od t³oka energiê wykonuj± pracê tzw. suwy. Nazwa silnik czterosuwowy wynika z czterech suwów, które
wykonuje t³ok w cylindrze. S± to:
Suw ssania - t³ok przesuwa siê w dó³ z górnego do dolnego skrajnego
po³o¿enia. W tym czasie zawór ssawny jest otwarty co pozwala na zassanie
powietrza lub mieszanki paliwo-powietrznej.
Suw sprê¿ania - t³ok przesuwa siê w górê, do górnego skrajnego po³o¿enia.
powietrze lub mieszanka paliwo-powietrzna zostaje sprê¿ana do wymaganego
ci¶nienia. Oba zawory ssawny i wydechowy s± zamkniête.
Suw pracy - przed osi±gniêciem górnego skrajnego po³o¿enia w silnikach
wysokoprê¿nych i tych z elektronicznym wtryskiem paliwa nastêpuje wtrysk paliwa
i zap³on samoczynny lub wymuszony iskr±. Spalaj±ce siê paliwo powoduje gwa³towny
wzrost ci¶nienia co wymusza ruch t³oka do dolnego skrajnego po³o¿enia. Oba
zawory ssawny i wydechowy s± zamkniête
Suw wydechowy - t³ok porusza siê w górê do górnego skrajnego po³o¿enia podczas
gdy zawór wydechowy jest otwarty. Gazowe produkty spalania paliwa (spaliny)
zostaj± wypchniête z przestrzeni roboczej silnika.
T³ok powinien spe³niaæ wiele zadañ, a najwa¿niejsze z nich
to:
-
uszczelniaæ cylinder (s³u¿± do tego pier¶cienie t³okowe)
-
przekazywaæ si³ê nacisku gazów na dalsze czê¶ci mechanizmu korbowego
-
szybko odprowadzaæ ciep³o
-
byæ ma³o rozszerzalny pod wp³ywem wysokich temperatur.
Parametry t³oka i cylindra w motocyklu ¿u¿lowym s±
nastêpuj±ce:
¦rednica cylindra: 88 mm
Skok t³oka: 81,7 mm
Pojemno¶æ:
max 500 ccm
Pojemno¶æ silnika motocykla ¿u¿lowego, jest
¶ci¶le okre¶lona i nie mo¿e przekraczaæ 500 ccm
Pojemno¶æ cylindra silnika oblicza siê wed³ug
geometrycznego wzoru na objêto¶æ walca, którego ¶rednic± jest ¶rednica otworu
ko³owego cylindra, a wysoko¶ci± - droga t³oka od jego najni¿szego do najwy¿szego
po³o¿enia:
Pojemno¶æ = (C x 3.1416 x D2) / 4
gdzie D = ¶rednica cylindra C = skok t³oka
Przy pomiarze ¶rednicy, dopuszczalna jest tolerancja 1/10 mm. Je¶li przy tej tolerancji limit pojemno¶ci dla danej klasy zostanie przekroczony, przeprowadza siê ponowny pomiar z tolerancj± 1/100 mm przy ca³kowicie zimnym silniku.
REGULACJA
Nowoczesne t³oki s± bardzo precyzyjne i nie wymagaj± wielu korekt. Osobne
zagadnienie stanowi ich "¿ywotno¶æ".
Zarówno t³ok jak i cylinder przed zasadnicz± eksploatacj± powinny byæ dotarte
(praca przy wolnych obrotach silnika). Przed uruchomieniem nowego b±d¼ dawno
nie u¿ywanego silnika nale¿y wlaæ oko³o 100 ccm oleju przez otwór w g³owicy
s³u¿±cy do regulacji luzu zaworowego. Olej ten, sp³ywaj±c w dó³ a¿ do rozrz±du,
smaruje czê¶ci rozrz±du do czasu a¿ zacznie pracowaæ pompa olejowa. Do
uruchamiania silnika u¿ywa siê ¶wiecy o warto¶ci cieplnej 225-240. Dopiero po
odpowiednim nagrzaniu silnika wymienia siê j± na ¶wiecê w³a¶ciw±.
Uruchamianie motocykla ¿u¿lowego
ró¿ni siê od uruchamiania innych pojazdów. Czynno¶æ ta jest krótsza, poniewa¿
tolerancje pasowania czê¶ci bêd±cych w ruchu posuwisto-zwrotnym s± w silniku
¿u¿lowym o wiele wiêksze. Niektórzy twierdz±, ¿e dla dotarcia motocykla
wystarczy spaliæ 4-5 zawarto¶ci zbiornika paliwa, jad±c z szybko¶ci± 40-50
km/godz., a ponoæ dla ostatecznego "doszlifowania" silnika potrzeba 40-50
biegów. Oczywi¶cie liczby te bêd± siê ró¿niæ, je¶li docieranie bêdzie siê
odbywaæ w ró¿nych warunkach torowych i pod ró¿nymi je¼d¼cami.
Silnik motocykla ¿u¿lowego jest
bardzo wra¿liwy na temperaturê. Za zimny silnik jest nara¿ony na zbyt szybkie
zu¿ycie, a ponadto ma mniejsz± moc. Dlatego przed ka¿dym treningiem lub meczem
nale¿y silnik motocykla podgrzewaæ przez oko³o 5-6 min i staraæ siê nie dopu¶ciæ
do zbytniego och³odzenia przed biegiem. Temperatura silnika ma bardzo du¿e
znaczenie dla pracuj±cego t³oka, który mimo, i¿ zbudowany jest ze stopów
odpornych na dzia³anie temperatur, top jednak gwa³towne zmiany lub osi±ganie
maksymalnych mocy przy nierozgrzanym lub przegrzanym silniku mog± doprowadziæ do
tzw. zatarcia silnika.
W wspó³czesnym speedwayu szuka siê coraz lepszych (trwalszych) materia³ów z
których mo¿na wykonaæ elementy przenosz±ce najwiêksze obci±¿enia (w tym t³ok i
cylinder). Cylindry obecnie stosowane wykonane s± z ¿eliwa lub niklasu. Ten
drugi metal ma nieco wiêksz± ¿ywotno¶æ i pozwala cia¶niej spasowaæ z g³owic±
poniewa¿ lepiej odprowadza ciep³o i w zwi±zku z tym nie "puchnie" pod wp³ywem
temperatury tak jak cylindry ¿eliwne w zwi±zku z czym nie dochodzi do zatarcia
t³oka z cylindrem.