PRODUCENCI
Zarówno przednie jak i tylne łańcuszki (przednie - sprzęgłowe / tylne -
napędzającego koło) produkowane są przez firmę Regina, która uchodzi za
najlepszego producenta tych podzespołów. Niektórzy stosują oryginalne łańcuchy
produkowane prze JAWA, ale te używane są przeważnie przez juniorów lub w
szkółce. Inny producentem jest Antig lub Did.
UŻYTKOWANIE - PARAMETRY
Oznaczenia |
Moment obrotowy
silnika przenosi się na tylne koło za pomocą dwu łańcuchów, z których pierwszy
zwany łańcuchem rolkowym o
wymiarze 1/2 x 5/16" łączy koło zębate z silnika z kołem zębatym sprzęgła, zaś
drugi (również rolkowy) o wymiarze 5/8 x 1/4" łączy koło zębate wałka zdawczego przystawki
sprzęgłowej z kołem zębatym tylnego koła. Przedni i tylny łańcuch pracują w bardzo niekorzystnych warunkach. Szpryce spod tylnych kół motocykli omywają wręcz oba łańcuchy, cząstki nawierzchni wbijają się w rolki łańcuchów i zęby kół zębatych silnika, sprzęgła i tylnego koła. Przy bardzo wysokich obrotach łańcuch silnik-sprzęgło bardzo silnie się nagrzewa i wyrzuca z siebie smar. Dlatego po każdym biegu należy oczyścić przedni łańcuch z ziaren żużla i nasycić go olejem. To samo ale rzadziej należy robić z tylnym łańcuchem. Przy nasycaniu przedniego łańcucha olejem należy bardzo uważać, aby olej nie dostał się między tarcze, zaczną się bowiem ślizgać i nie będą przenosić całkowitego momentu obrotowego na tylne koło. W motocyklach są montowane specjalne "chwytacze łańcucha", które są ukryte pod osłonką sprzęgłową. Budowa tego urządzenia jest bardzo prosta, gdyż jest to śruba wkręcana w blachy pod koszem sprzęgłowym i w razie pęknięcia tylnego łańcucha, ten oplata się uniemożliwiając wydostanie się na zewnątrz, co również mogłoby być bardzo niebezpieczne dla żużlowców. Awaria łańcuch jest widoczna gołym okiem. Dodatkowo zerwanie łańcucha stanowi niebezpieczeństwo dla samego jeźdźca jak i jadących za lub obok innych zawodników. Brak przeniesienia momentu obrotowego silnika na tylne koło powoduje automatyczne wytracenie prędkości (w skrajnych przypadkach zatrzymanie motocykla - gdy zerwany tylny łańcuch zblokuje koło). Uszkodzenie łańcucha jest szczególnie niebezpieczne na luku, gdyż wtedy siła odśrodkowa wynosi zawodnika na zewnątrz, natomiast motocykl traci gwałtownie moc i prędkość i żużlowiec zazwyczaj upada. Niekiedy pęknięcie tylnego łańcucha pociąga za sobą uszkodzenie (porysowanie) zębatki, a nawet jej skrzywienie co dyskwalifikuje zębatkę z dalszego użycia. Łańcuchy bardzo często ulegają uszkodzeniu jednak istnieje możliwość ich reklamowania i wymiany, ale udowodnienie iż była to wina producenta nie jest proste. |
REGULACJA i KONSERWACJA
Istotna rolę w regulacji łańcucha ma odpowiednie zgranie płaszczyzny zębatki
tylnej z prostym ułożeniem łańcucha oraz zębatką przednią (za koszem
sprzęgłowym) Jakiekolwiek odchylenia od linii prostej tych elementów (z pozoru
błahe) może spowodować właśnie zerwanie lub spadnięcie łańcucha z zębatki
zwłaszcza na nierównym (dziurawym) torze.
Innym ważnym elementem jest montaż zapinki scalającej łańcuch (zapina powinna
być skierowana w kierunku obrotu łańcucha).
Nie bez znaczenia jest też luz łańcucha może, który może spowodować, to ze
łańcuch po prostu spadnie (łańcuch zbyt luźny) lub się zerwie (łańcuch zbyt
mocno naprężony). O ile ułożenie zapinki można sprawdzić tylko raz tak luz
łańcucha należy sprawdzać praktycznie po każdym biegu, bowiem jak wspomniano na
początku łańcuch jest narażony na ogromne siły zwłaszcza siły rozciągania, które
powodują wydłużenie łańcucha. Działanie niekorzystnych warunków wymusza od
łańcucha odporności na nagły zryw, który ma miejsce na starcie oraz wysokie
obroty, pracę w kurzu, błocie, etc. Niekorzystne warunki pracy skracają
żywotność łańcucha, dlatego wymaga on specjalnego smarowania, które odbywa się
przez użycie specjalnego sprayu konserwującego. We wcześniejszych latach używało
się do smarowania tylnego łańcucha starego oleju. Smarowanie obu łańcuszków
odbywa się zwykle po biegu.
Okres przydatności łańcuchów zależny jest od ilości startów, nie ma jednak
żadnej reguły która powie lub policzy ile startów wytrzyma dany łańcuch. Jednak
z całą pewności można powiedzieć, że odpowiednia konserwacja łańcucha przedłuża
jego żywotność Przy myciu / konserwacji trzeba zwracać uwagę na stan łańcucha, a
przede wszystkim czy nie ma pękniętych rolek, ewentualnie innych wad
wskazujących na to, że łańcuch podczas biegu może się zerwać. Właśnie wtedy
zawodnik lub mechanik decyduje czy łańcuch nadaje się do dalszej eksploatacji.
Do mycia używa się przeważnie metanolu lub oleju napędowego.
Niektórzy zawodnicy gotują łańcuch w oleju. Ma to na celu lepsze
zakonserwowanie łańcucha, bowiem gorący olej ma nieco inne parametry i
konserwuje łańcuch w miejscach w których nie uczyni tego spray.
Mylną jest praktyka rozciągania łańcuch przed startem, bowiem łańcuch jest tak mocny jak jego prawidłowe ustawienie oraz jego najsłabsze ogniwo.
Na podstawie tekstu wystosowanego
na PŻLD
przez Mike Widera
Indywidualnego Mistrza Polski na żużlu amatorów AD 2004